Prawo do świadczenia wychowawczego osoby sprawującej "bieżącą pieczę" nad dzieckiem na podstawie orzeczenia sądu
Cele świadczenia wychowawczego; uprawnieni do świadczenia (art. 4 u.p.p.w.d.)
Osobie sprawującej "bieżącą pieczę" na podstawie orzeczeń sądu przysługują te wszystkie świadczenia publicznoprawne przysługujące osobie wykonującej "pieczę zastępczą", w tym świadczenia wychowawcze. Do skarżącej, jako osoby sprawującej tymczasowo w ramach pełnienia funkcji rodziny zastępczej pieczę nad małoletnim na podstawie orzeczeń sądu, ma zastosowanie art. 4 ust. 2 pkt 5 w zw. z art. 2 pkt 5 ustawy, ponieważ A. S. należało potraktować jako dziecko umieszczone w pieczy zastępczej.
Oraniczenie polegające na uznaniu, że zgodnie z art. 4 ust. 2 ustawy osobie sprawującej "bieżącą pieczę" nad dzieckiem, na mocy prawomocnego postanowienia sądu rodzinnego, nie przysługuje świadczenie wychowawcze jest niezgodne art. 72 ust. 1 i 2 Konstytucji RP i naruszające art. 3 ust. 1 i art. 20 Konwencji o Prawach Dziecka. Zatem za przyznaniem takiego świadczenia przemawia bezpośrednie stosowanie Konstytucji RP, jak i Konwencji o Prawach Dziecka (por. np. wyroki NSA z: 1 sierpnia 2019 r. sygn. akt I OSK 203/19, 27 sierpnia 2019 r., I OSK 2707/17, 4 marca 2020 r. I OSK 2140/18).
Wyrok WSA z dnia 24 kwietnia 2025 r., IV SA/Po 191/25
Standard: 88636 (pełna treść orzeczenia)
Osoba odpowiedzialna za utrzymanie dziecka, której Państwo powierzyło pieczę nad jego wychowaniem i rozwojem, ma zatem prawo skutecznego domagania się od tegoż Państwa pomocy w sprawowaniu tej opieki, w tym również pomocy materialnej, a więc przynajmniej częściowego pokrycia kosztów utrzymania dziecka. Formą sprawowania bieżącej pieczy nad dzieckiem, nad którym nie sprawują pieczy jego rodzice, jest tzw. piecza alternatywna wobec rodzicielskiej, a Państwo zgodnie ze swym prawem wewnętrznym, powinno zapewnić takiemu dziecku opiekę zastępczą. Niezgodne z konstytucyjną zasadą ochrony praw dziecka byłoby zawężenie grupy osób legitymowanych do otrzymania świadczenia wychowawczego wyłącznie do osób, które faktycznie opiekują się dzieckiem ale jedynie pod warunkiem, że wystąpiły do sądu opiekuńczego o przysposobienie dziecka, a pominięcie osób, które na mocy orzeczenia sądu opiekuńczego wykonują bieżącą pieczę nad dzieckiem. Podkreślić należy, że w takiej sytuacji prawo do świadczenia wychowawczego nie wynika bezpośrednio z art. 72 Konstytucji, jak twierdzi skarżący kasacyjnie, gdyby nie została uchwalona ustawa o pomocy państwa w wychowaniu dzieci, to oczywiście bezpośrednio z samego przepisu Konstytucji nie można by wywieść prawa do świadczenia wychowawczego. Natomiast prawo do świadczenia wychowawczego wywodzone jest w tym przypadku ze współstosowania ustawy o pomocy państwa w wychowaniu dzieci i Konstytucji, czyli na ustaleniu właściwego sensu normy ustawy za pomocą normy konstytucyjnej, z przyznaniem pierwszeństwa tej drugiej. Tym samym Konstytucja ma tutaj przede wszystkim znaczenie dla właściwej, prokonstytucyjnej wykładni ustawy.
Wyrok NSA z dnia 27 sierpnia 2019 r., I OSK 2707/17
Standard: 88637 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 88638