Termin do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku

Wezwanie spadkobierców przez ogłoszenie (art. 672  w związku z art. 673 k.p.c.) nie wywołuje skutku w postaci rozpoczęcia biegu terminu do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku dla spadkobierców nieznanych z miejsca pobytu.

Ustawodawstwo nie przewiduje, aby skutkiem ogłoszenia, o którym mowa ‎w art. 672 i 673 k.p.c. była fikcja dowiedzenia się przez spadkobiercę o jego tytule powołania do spadku. Przepis art. 1015 § 2 k.c. reguluje tylko to, jaki jest skutek milczenia spadkobiercy po rozpoczęciu biegu terminu określonego w art. 1015 § 1 k.c. nie tworząc jednak zarazem fikcji rozpoczęcia biegu tego terminu z chwilą dokonania wspomnianego ogłoszenia. Dla rozpoczęcia biegu tego terminu niezbędna jest zatem pozytywna wiedza o faktach, z których wynika powołanie do spadku, co służy ochronie spadkobiercy. Ogłoszenie wzywające spadkobierców nie wywołuje zatem w braku wyraźnej regulacji skutku, który polegałby na tym, że nikt nie mógłby zasłaniać się nieznajomością faktu otwarcia spadku i w konsekwencji nie daje podstaw do uznania, że w stosunku do każdego ze spadkobierców rozpoczyna bieg terminu do złożenia oświadczenia o przyjęciu albo odrzuceniu spadku, o którym mowa w art. 1015 § 1 k.c. Skutki takiego ogłoszenia wynikają zasadniczo z art. 676 k.p.c. i nie obejmują rozpoczęcia biegu przedmiotowego terminu.

Uchwała SN z dnia 20 października 2023 r., III CZP 155/22

Standard: 74068 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy

Chwila wszczęcia i zakończenia postępowania spadkowego jest dla biegu terminu określonego w art. 1015 § 1 k.c. obojętna. Niedopuszczalne są zabiegi interpretacyjne skracające termin określony w art. 1015 § 1 k.c.

Relatywnie długi, bo 6-miesięczny termin na złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, ma na celu umożliwienie osobie zainteresowanej podjęcie świadomej decyzji, czy i na jakich zasadach chce być spadkobiercą. Termin 6-miesięczny jest dla zgromadzenia odpowiednich informacji konieczny i wystarczający

Oświadczenie o odrzuceniu spadku jest skuteczne, jeżeli zostało złożone w terminie. Zgodnie z art. 1015 § 1 k.c. oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. Jest to termin zawity prawa materialnego do wykonania uprawnienia kształtującego (zob. uchwałę SN (7) z 22 maja 2018 r., III CZP 102/17). 

Początek i koniec biegu tego terminu dla każdego spadkobiercy musi być ustalany indywidualnie (postanowienia SN: z 13 grudnia 2012 r., V CSK 18/12; z 25 lutego 2015 r., IV CSK 304/14). Termin biegnie bowiem odrębnie dla każdego powołanego do dziedziczenia i odrębnie dla każdego tytułu powołania (postanowienie SN z 25 lutego 2015 r., IV CSK 304/14). 

Dla spadkobiercy testamentowego początek biegu terminu do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku rozpoczyna się w dniu, w którym po śmierci spadkodawcy dowiedział się o istnieniu i treści testamentu powołującego go do dziedziczenia. Najpóźniej jest to moment zawiadomienia spadkobiercy o otwarciu i ogłoszeniu testamentu (art. 652 k.p.c.).

Postanowienie SN z dnia 8 września 2022 r., II CSKP 706/22

Standard: 67727 (pełna treść orzeczenia)