Przejęcie długu jako element innej czynności prawnej (innej umowy)
Przejęcie długu (art. 519 k.c.)
Przejęcie długu może stanowić element innej czynności prawnej (innej umowy).
Zawarcie umowy o przejęcie długu w umowie darowizny jest dopuszczalne, a brak w zgody wierzyciela w momencie jej zawarcia nie czyni jej nieważną. Naczelny Sąd Administracyjny akceptuje poglądy piśmiennictwa, zgodnie z którymi zgoda na przejęcie długu może być wyrażona przed zawarciem umowy o przejęcie długu, równocześnie z zawarciem umowy, jak i po jej zawarciu (por. A. Rzepecka-Gil, Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania – część ogólna. Lex/el, teza 34 do art. 519 wraz z przywołanym piśmiennictwem). Zgodnie z art. 63 § 1 zd. drugie k.c. jeśli zgoda została wyrażona po złożeniu oświadczenia, to ma ona moc wsteczną od jego daty. Tym samym, jeżeli zgoda została wyrażona po zawarciu umowy o przejęcie długu, ma moc wsteczną od chwili zawarcia umowy przejęcia długu – ex tunc.
Wyrok NSA z dnia 19 kwietnia 2016 r., II FSK 576/14
Standard: 86990 (pełna treść orzeczenia)
W judykaturze Sądu Najwyższego nie wyklucza się możliwości powstania takiej sytuacji, w której przejęcie długu mogłoby stanowić element innej czynności prawnej (innej umowy), w tym – umowy sprzedaży (por. up. wyrok SN z dnia 19 lutego 1999 r., II CKN 181/98), jeżeli okoliczności sprawy i wola uczestników transakcji gospodarczej uzasadniają przyjęcie prawnej integracji przejęcia długu i umowy sprzedaży.
Umowa przejęcia długu może być integralną częścią innej czynności prawnej (umowy sprzedaży). O takiej integracji nie decyduje to, że sprzedaż i przejęcie długu objęte były tym samym aktem notarialnym. Podstawowe znaczenie w tym względzie miała w sprawie okoliczność, że umowa sprzedaży przybrała postać szerszej transakcji gospodarczej, podjętej w interesie wszystkich jej uczestników (kupującego powoda, sprzedającego pozwanego i wierzyciela przekazanego długu).
Rzeczywistą wolą stron umowy sprzedaży była zapłata ceny wyłącznie w wyniku przejęcia długu sprzedającego wobec ZUS. Nieważność przejęcia długu podważała prawny i gospodarczy sens całej wspomnianej transakcji. Uzasadniony był zatem wniosek Sądu Apelacyjnego, że w świetle art. 58 § 3 k.c. nieważność przejęcia długu (elementu transakcji sprzedaży) powodowała również konieczność uznania całej umowy sprzedaży za nieważną. Należy stwierdzić, że w judykaturze Sądu Najwyższego nie wyklucza się możliwości powstania takiej sytuacji, w której przejęcie długu mogłoby stanowić element innej czynności prawnej (innej umowy), w tym – umowy sprzedaży (por. up. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 1999 r., II CKN 181/98, OSN 1999, z 7/8, poz. 1114), jeżeli okoliczności sprawy i wola uczestników transakcji gospodarczej uzasadniają przyjęcie prawnej integracji przejęcia długu i umowy sprzedaży.
Wyrok SN z dnia 13 października 2005 r., IV CK 170/05
Standard: 86991 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 29428