Zwolnienie z podatku od nabycia pierwszego mieszkania (art. 9 pkt 17 u.p.c.c.)

Z treści przepisu art. 9 pkt 17 u.p.c.c. wynika, że zwolniona z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych będzie sprzedaż, której przedmiotem jest: prawo własności lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, prawo własności budynku mieszkalnego jednorodzinnego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu dotyczące lokalu mieszkalnego albo domu jednorodzinnego - pod warunkiem, że kupującemu/kupującym w dniu sprzedaży i przed tym dniem nie przysługiwało żadne z tych praw ani udział w tych prawach, chyba że udział ten nie przekracza lub nie przekraczał 50% i został nabyty w drodze dziedziczenia. 

Istotnym warunkiem analizowanego zwolnienia jest to, aby kupującemu/kupującym nigdy wcześniej nie przysługiwało m.in. prawo własności lokalu mieszkalnego jednorodzinnego. 

Ustawa w tym wypadku dopuszcza sytuację, w której po stronie kupującej występuje jedna lub więcej niż jedna osoba, jednak w obu tych przypadkach określa tę stronę en bloc jako "kupujący". Zatem to "kupujący" musi spełniać cechę nieposiadania w dniu lub przed dniem zakupu prawa własności innego lokalu. Innymi słowy, cechę tę musi spełniać zarówno jedna osoba fizyczna, jak i więcej niż jedna osoba fizyczna – będące "kupującym". Aby zatem móc zastosować zwolnienie, każdy "kupujący" musi spełniać przesłanki zwolnienia, to jest nie posiadać w dniu nabycia i nigdy wcześniej mieszkania lub budynku mieszkalnego, ani udziału w takich nieruchomościach (spółdzielczych prawach), chyba że udział ten nie przekracza lub nie przekraczał 50% i został nabyty w drodze dziedziczenia.

Przy interpretacji art. 9 pkt 17 u.p.c.c., regulującego zwolnienie podatkowe, należy odwołać się do wykładni językowej, a zatem przyjąć dosłowną jego treść. Przy wykładni językowej stosuje się przede wszystkim reguły ortografii, gramatyki i pisowni danego języka. 

W wyrażeniu "kupującym jest osoba fizyczna lub osoby fizyczne, którym w dniu sprzedaży i przed tym dniem nie przysługiwało żadne z tych praw ani udział w tych prawach, chyba że udział ten nie przekracza lub nie przekraczał 50% i został nabyty w drodze dziedziczenia" zawiera w sobie dwa rzeczowniki, tj. "osoba fizyczna" i "osoby fizyczne", dla których określeniem jest zdanie przydawkowe: "którym w dniu sprzedaży i przed tym dniem nie przysługiwało żadne z tych praw ani udział w tych prawach, chyba że udział ten nie przekracza lub nie przekraczał 50% i został nabyty w drodze dziedziczenia". W takiej sytuacji należy przyjąć, że owo zdanie przydawkowe odnosi się do obu ww. rzeczowników, bowiem gdyby uznać, że jedynie do drugiego z nich ("osoby fizyczne"), to czyniłoby zbędnym wyrazy "osoba fizyczna", które wówczas pozbawione byłyby najistotniejszego w komentowanym przepisie określenia, a wręcz okazałyby się niepotrzebne. Zgodnie zaś z dyrektywą wykładni językowej, określaną jako zakaz wykładni per non est, nie można tak interpretować danego przepisu prawa, aby jakiś jego fragment okazał się zbędny. Skoro zatem zdanie przydawkowe odnosi się zarówno do jednej "osoby fizycznej", jak i do więcej niż jednej "osoby fizycznej", to jasne staje się, że każda z osób fizycznych, będących kupującym, musi spełniać cechę, o której mowa w art. 9 pkt 17 u.p.c.c.

Wyrok WSA z dnia 19 grudnia 2024 r., I SA/Wr 675/24

Standard: 86856 (pełna treść orzeczenia)

Sprzedaż, której przedmiotem jest prawo własności budynku mieszkalnego jednorodzinnego w stanie surowym otwartym jest zwolniona z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Brak w ustawie definicji legalnej pojęcia "budynek mieszkalny jednorodzinny" nie upoważnia do odwołania się do art. 3 pkt 2 i 2a p.b. i zawartych w tych przepisach definicji legalnych. 

Skład orzekający nie podziela stanowiska, iż zwolnienie określone w art. 9 pkt 17 u.p.c.c. obejmuje sprzedaż, której przedmiotem jest nieruchomość stanowiąca budynek mieszkalny jednorodzinny, tj. budynek w stanie umożliwiającym jego użytkowanie i tym samym służący zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych. Dla uznania określonego obiektu za budynek mieszkalny jednorodzinny decydującym winien być cel, któremu przedmiotowy budynek ma służyć również w przyszłości, tj. zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych.

Budynek mieszkalny jednorodzinny bezpośrednio po wydaniu pozwolenia na użytkowanie bądź zawiadomieniu właściwego organu o zakończeniu budowy, nie zaspokaja jeszcze potrzeb mieszkaniowych. Budynek taki określa się bowiem stanem surowym zamkniętym. W istocie jest to nadal jeden z etapów budowy nieruchomości. Jego osiągnięcie oznacza, że budynek ma już konstrukcję nośną, ściany zewnętrzne, dach, a także wszystkie okna i drzwi wejściowe. Budynek taki jest już gotowy od zewnątrz, jednak nadal nie jest możliwe zamieszkiwanie w nim, a w konsekwencji nie zaspokaja on potrzeb mieszkaniowych.

Interpretacja ww. przepisu winna być dokonywana z uwzględnieniem celu jakiemu miało służyć wprowadzenie powyższej regulacji. Cel ten został wskazany w opisanym zdarzeniu przyszłym, z którego wynika, iż przedmiotowy budynek mieszkalny jednorodzinny jest pierwszą nabywaną nieruchomością i służyć będzie w przyszłości zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych Skarżącej i jej rodziny.

Celem wprowadzenia przepisu art. 9 pkt 17 u.p.c.c. było umożliwienie osobom fizycznym nabycia swojego pierwszego mieszkania lub domu z rynku wtórnego na preferencyjnych warunkach, tj. ze zwolnieniem z obowiązku zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych. W konsekwencji interpretacja ww. przepisu winna być dokonywana z uwzględnieniem celu jakiemu miało służyć wprowadzenie powyższej regulacji. Skarżąca w opisanym stanie faktycznym poinformowała bowiem, iż przedmiotowy budynek mieszkalny jednorodzinny jest pierwszą nabywaną nieruchomością i służyć będzie w przyszłości zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych Skarżącej i jej rodziny.

Mając na uwadze dotychczasowe rozważania Sąd nie znalazł podstaw do zastosowania przez Dyrektora przy wykładni art. 9 pkt 17 u.p.c.c. wykładni systemowej zewnętrznej poprzez odwołanie się do definicji budynku mieszkalnego z przepisów Prawa budowlanego. Taki zabieg interpretacyjny narusza bowiem przyjęte zasady i dyrektywy wykładni prawa podatkowego.

Wyrok WSA z dnia 3 września 2024 r., I SA/Gl 227/24

Standard: 86858 (pełna treść orzeczenia)