Postępowanie kontrolne a postępowanie nadzorcze w ustawie o pomocy społecznej

W rozdziale 4 ustawy o pomocy społecznej zatytułowanym Nadzór i kontrola uregulowane są dwa rodzaje (etapy) postępowań, tj. postępowanie kontrolne i postępowanie nadzorcze.

Postępowanie kontrolne jest pierwszym etapem procesu skierowanego na poprawę działania i organizacji jednostek odpowiedzialnych za wykonywanie zadań pomocy społecznej. Kolejnym etapem jest postępowanie nadzorcze, którego środki zapewniają usunięcie stwierdzonych w toku kontroli nieprawidłowości.

W ramach postępowania kontrolnego nie podejmuje się czynności procesowych prowadzących do przyznania stronie prawa lub nałożenia na nią obowiązku, lecz zmierza się do wykrycia nieprawidłowości i umożliwienia ich usunięcia kontrolowanemu.

Wystosowanie do strony zalecenia pokontrolnego kończy pierwszy etap procedowania. Zależnie od działań podejmowanych przez kontrolowaną jednostkę w związku z otrzymanymi zaleceniami, organ administracji może podejmować dalsze czynności, tzn. może przejść do drugiego rodzaju (etapu) postępowania i wszcząć postępowanie nadzorcze.

Uregulowane w rozdziale 4 ustawy postępowanie kontrolne i postępowanie nadzorcze mają odmienny charakter prawny. Rezultatem działalności kontrolnej jest wynik kontroli zawarty jest w protokole kontroli, w którym ustala się stwierdzony w toku kontroli stan faktyczny oraz wykryte uchybienia, w wyniku których wojewoda może wydać kontrolowanej jednostce zalecenia pokontrolne. Postępowanie kontrolne nie jest wiec postępowaniem administracyjnym, kończącym się wydaniem decyzji, ani w inny sposób, albowiem przepisy ustawy o Pomocy społecznej nie zawierają takiego rozwiązania. Należy również podkreślić, że zalecenie pokontrolne nie jest przedmiotem kontroli sądowej, podobnie jak nie są przedmiotem kontroli sądowej inne czynności podejmowane przez organ w ramach postępowania kontrolnego. Natomiast rezultatem działalności nadzorczej jest zastosowanie określonych środków nadzoru (lub środków odpowiedzialności administracyjnej), które następuje w formie decyzji administracyjnej, po przeprowadzeniu stosownego postępowania. To w ramach kontroli decyzji wydanej w postępowaniu nadzorczym będzie można poddać kontroli zgodność z prawem zalecenia pokontrolnego.

Wyrok NSA z dnia 21 października 2020 r., I OSK 3141/19

Standard: 86323 (pełna treść orzeczenia)