Rządowy program pomocy społecznej (art. 24 u.p.s.)
Zadania pomocy społecznej (art. 15 - 35 u.p.s.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Art. 24 u.p.s. określa szczegółowe uprawnienie rządu do uchwalania i wdrażania programów ochronnych z zakresu pomocy społecznej. Warunki wykonania programu winny zostać określone w drodze rozporządzenia. Wybór takiego źródła prawa poprawia efektywność programu, a warunki jego realizacji nabierają mocy powszechnie obowiązującej. Przyjęcie programu nie ma charakteru obowiązkowego, a komentowany artykuł nie wskazuje, jakim konkretnie osobom wsparcie miałoby służyć (wyrok WSA w Warszawie z 18.10.2012 r., VIII SA/Wa 388/12; wyrok WSA w Szczecinie z 12.9.2012 r., II SA/Sz 625/12, aprobowane przez I. Sierpowską, Pomoc społeczna. Komentarz, Wolters Kluwer 2014, s. 174-175).
Przyjęcie rządowego programu pomocy społecznej jest aktem planistycznym. Program tego rodzaju, uchwalony przez Radę Ministrów, ma charakter aktu fakultatywnego; Rada Ministrów – uchwalając go – korzysta z uznania administracyjnego; kieruje się własną oceną stosunków społecznych i sytuacji grup społecznych narażonych na ryzyko oznaczonego typu lub już nim dotkniętych. Program winien zawierać ustalenie zjawisk społecznych wymagających interwencji w drodze pomocy społecznej, określać czasowo i przestrzennie występujące zjawiska; wskazywać zakres działań, które mają w założeniu Rady Ministrów przeciwdziałać lub znosić niepożądane społecznie zjawiska lub ich ekspektatywy.
Rządowy program pomocy społecznej jest uchwałą Rady Ministrów i nie zawiera norm prawa powszechnie obowiązującego (W. Maciejko w: W. Maciejko, P. Zaborniak, Ustawa o pomocy społecznej. Komentarz, LexisNexis 2013, s. 154). Natomiast normy prawa powszechnie obowiązującego zawierają rozporządzenia Rady Ministrów, wydane na podstawie art. 24 ust. 2 ups. Rządowe programy pomocy społecznej wchodzą w skład zabezpieczenia społecznego (cz. III pkt 2 uzasadnienia wyroku P 20/07).
Skoro przyjęcie programu nie ma charakteru obowiązkowego, to Rada Ministrów musi mieć pewien margines swobody dla wyboru priorytetów, jeśli na wprowadzenie danego programu się zdecydowała. Postępowanie administracyjne, rozstrzygające o prawidłowości przyznania bądź odmowy przyznania świadczenia na podstawie rozporządzenia określającego warunki realizacji programu pomocy społecznej mającego na celu ochronę poziomu życia osób, rodzin i grup społecznych (art. 24 ust. 1 i 2 ups), nie może służyć poszerzeniu grup osób, rodzin i grup społecznych, do których dany program jest adresowany. Nie może mu służyć także postępowanie sądowoadministracyjne, kontrolujące prawidłowość wydania decyzji w konkretnej sprawie.
Wyrok NSA z dnia 8 listopada 2016 r., I OSK 1273/15
Standard: 85913 (pełna treść orzeczenia)
Przepis art. 24 ust. 2 u.p.s. nie tylko determinuje decyzje Rady Ministrów w zakresie określenia szczegółowych warunków realizacji programu, ale pozwala na tworzenie programów z takim zastrzeżeniem, że ma być to pomoc efektywna, a więc nie iluzoryczna.
Przepis art. 24 ust. 1 u.p.s. nie nakłada na Radę Ministrów obowiązku przyjęcia programu dotyczącego dodatkowej pomocy (zawiera sformułowanie "może" przyjąć), jak również nie wskazuje wyraźnie jakim konkretnie osobom wsparcie może być przyznane.
Wyrok WSA z dnia 18 października 2012 r., VIII SA/Wa 388/12
Standard: 85916 (pełna treść orzeczenia)
Z art. 24 ust. 2 wynika, że przesłanką określającą warunki realizacji programu jest m.in. zapewnienie efektywności programu pomocy społecznej. Z tego zapisu można wyprowadzić wniosek, że ustawodawca, mając świadomość ogromu potrzeb jaka występuje w sferze polityki społecznej, nakazał Radzie Ministrów kierować się nie tyle równym i symbolicznym rozdzielaniem pomocy, ale takim jej ukierunkowaniem, aby była ona efektywna dla podmiotów z pomocy tej korzystających. Zatem przywołany przepis art. 24 ust. 2 nie tylko determinuje decyzje Rady Ministrów w zakresie określenia szczegółowych warunków realizacji programu ale pozwala na tworzenie programów z takim zastrzeżeniem, że ma być to pomocy efektywna, a więc nie iluzoryczna.
Przepis art. 24 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej daje możliwość Radzie Ministrów przyjęcia rządowego programu pomocy społecznej mający na celu ochronę poziomu życia osób, rodzin i grup społecznych oraz rozwój specjalistycznego wsparcia. Jednakże powołany przepis po pierwsze nie nakłada obowiązku przyznania takiej dodatkowej pomocy (cyt. Rada Ministrów "może" przyjąć), po drugie nie wskazuje wyraźnie jakim konkretnie osobom wsparcie może być przyznane. Powyższe należy mieć na uwadze, oceniając zasadność wyboru takiej, a nie innej grupy uprawnionej do otrzymania dodatkowej pomocy na mocy wydawanych rozporządzeń.
Zasada równości wobec prawa zawarta w art. 32 Konstytucji RP, jak i też nawet zasada sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji RP) nie dają samoistnej podstawy do przyjęcia, że Rada Ministrów korzystając z możliwości prawodawczej na mocy art. 24 ust. 1 i 2 ustawy o pomocy społecznej, miała obowiązek objąć przyjętym programem pomocy wszystkie osoby uprawione do takiej pomocy na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 23 listopada 2003 r. świadczeniach rodzinnych. Nie może więc być mowy o zróżnicowaniu praw jednostki będącej w takiej samej sytuacji, a tym samym o naruszeniu art. 32 Konstytucji RP. Wskazane zasady sprawiedliwości społecznej czy równości wobec prawa, mają charakter klauzul generalnych i jako takie nie mogą stanowić materialnoprawnej podstawy dochodzenia roszczeń lub przyznania uprawnień.
Wyrok WSA z dnia 12 września 2012 r., II SA/Sz 625/12
Standard: 85915 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 85918 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 85920 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 85914 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 85921 (pełna treść orzeczenia)