Wyrok z dnia 2012-10-18 sygn. VIII SA/Wa 388/12

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Cezary Kosterna, Sędziowie Sędzia WSA Renata Nawrot, Sędzia WSA Iwona Szymanowicz-Nowak /sprawozdawca/, Protokolant Referent stażysta Dorota Jaworska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 października 2012 r. sprawy ze skargi A. G. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w R. z dnia [...] marca 2012 r. nr [...] w przedmiocie prawa do pomocy w ramach rządowego programu wspierania osób pobierających świadczenie pielęgnacyjne oddala skargę.

Uzasadnienie

Decyzją znak [...] z dnia [...] lutego 2012 r. Wójt Gminy G. (dalej: "Wójt", "organ I instancji"), działając na podstawie art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm., zwana dalej "k.p.a."), art. 24 ust. 1 – 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 ze zm., zwana dalej "u.p.s."), art. 17 ust. 1 pkt 2, art. 20 ust. 3 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. 2006 r. Nr 139, poz. 992 ze zm., zwana dalej "u.ś.r.") oraz § 2 ust. 1, § 4, § 5 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 2011 r. w sprawie szczegółowych warunków realizacji rządowego programu wspierania niektórych osób pobierających świadczenie pielęgnacyjne (Dz. U. z 2011 r. Nr 295, poz. 1746, zwane dalej "rozporządzeniem"), orzekł o odmowie przyznania A. G. (dalej "skarżący") świadczenia w formie pomocy finansowej, realizowanej w ramach rządowego programu wspierania niektórych osób pobierających świadczenie pielęgnacyjne.

Organ I instancji wskazał, że wnioskiem z dnia [...] stycznia 2012 r. skarżący wniósł o przyznanie pomocy finansowej realizowanej w ramach rządowego programu wspierania niektórych osób pobierających świadczenie pielęgnacyjne na okres od

[...] stycznia do [...] marca do 2012 r. w kwocie [...] zł miesięcznie. Na podstawie akt sprawy Wójt ustalił, że skarżący ma ustalone prawo do świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką sprawowaną nad żoną Z. G., legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 2 u.ś.r. Za miesiące styczeń, luty i marzec 2012 r. w/w świadczenie pielęgnacyjne było mu wypłacone.

Organ I instancji wskazał, iż wniosek o przedmiotową pomoc finansową skarżący złożył w terminie określonym przepisem § 5 ust. 1 rozporządzenia, tj. do 31 marca 2012 r. Skarżący nie spełnia jednak przesłanek przyznania przedmiotowej pomocy finansowej. Nie należy bowiem do kategorii podmiotów, określonych jako uprawnione do wnioskowania o jej przyznanie, bowiem świadczenie pielęgnacyjne pobiera w związku z opieką nad żoną, a przepis § 2 rozporządzenia nie uprawnia małżonków, otrzymujących świadczenie pielęgnacyjne, do otrzymania przedmiotowej pomocy.

W odwołaniu wniesionym na powołaną decyzję skarżący wskazał, że spełnia główną przesłankę przyznania przedmiotowej pomocy finansowej, realizowanej w ramach rządowego programu wspierania niektórych osób pobierających świadczenie pielęgnacyjne w wysokości [...] zł. miesięcznie na okres od [...] stycznia 2012 r. do [...] marca 2012 r. na podstawie rozporządzenia. Zaznaczył, iż jest prawnym opiekunem żony. Sprawowanie opieki nad żoną przyznał mu Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie. Świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji lub innej pracy w związku z opieką nad żoną jest mu wypłacane w wysokości [...] zł. miesięcznie (na podstawie decyzji z dnia [...] października 2010 r., znak [...]).

W uzupełnieniu odwołania skarżący wnosił, aby organ I instancji dokończył przepis § 2 ust. 1 rozporządzenia, że przedmiotową pomoc finansową otrzymać mogą również inne osoby, na których ciąży obowiązek alimentacyjny (na podstawie kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Uważa, że niedokończony przepis wpłynął na jego niekorzyść. Dodatkowo w piśmie z dnia [...] lutego 2012 r. uzupełnił swoje odwołanie o stwierdzenie, że pomoc powinna być mu przyznana zgodnie z rozporządzeniem.

Decyzją znak [...] z dnia [...] marca 2012 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w R. (dalej: "Kolegium", "organ odwoławczy"), biorąc za podstawę art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a., utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję.

Po przedstawieniu dotychczasowego przebiegu postępowania organ odwoławczy wskazał, iż szczegółowe warunki udzielania pomocy finansowej, realizowanej w ramach rządowego programu wspierania niektórych osób pobierających świadczenie pielęgnacyjne, określa rozporządzenie. Z treści tej regulacji wynika, że prawo do przedmiotowej pomocy przysługuje matce, ojcu lub opiekunowi faktycznemu dziecka, mającym ustalone za miesiąc styczeń, luty lub marzec 2012 r. prawo do świadczenia pielęgnacyjnego przyznane na podstawie ustawy o świadczeniach rodzinnych (§ 2 ust. 1). Pomoc przysługuje w wysokości [...] zł. miesięcznie (§ 2 ust. 2) i jest przyznawana niezależnie od dochodu (§ 2 ust. 3). Przyznanie oraz odmowa przyznania pomocy następuje w drodze decyzji administracyjnej ( § 3 ust. 2).

Kolegium stwierdziło, że przytoczony przepis wyraźnie wskazuje (także w samej nazwie rozporządzenia), że jest to rządowy program wspierania niektórych osób pobierających świadczenie pielęgnacyjne, a zatem nie wszystkie osoby pobierające świadczenie pielęgnacyjne są uprawnione do otrzymania takiej pomocy. Krąg osób uprawnionych do pomocy został zawężony do matki, ojca lub opiekuna faktycznego dziecka, tj. do osób, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 1 i 3 u.ś.r.

Przepisami rozporządzenia nie objęto osób, które pobierają świadczenie pielęgnacyjne na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 2 u.ś.r., tj. innych osób, na których, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59 ze. zm.), ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności. Skoro skarżący pobiera świadczenie pielęgnacyjne w związku z opieką sprawowaną nad żoną, nie należy do kręgu osób wskazanych w rozporządzeniu, którym przysługuje prawo do pomocy.

W konsekwencji organ odwoławczy stwierdził zasadność podjętej przez Wójta decyzji.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, złożonej na powołane wyżej rozstrzygnięcie, skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonej oraz poprzedzającej ją decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez organ I instancji. Wskazał, iż wnioskiem z dnia [...] stycznia 2012 r. wniósł do przyznanie świadczenia w formie pomocy finansowej, realizowanej w ramach rządowego programu wspierania niektórych osób pobierających świadczenia pielęgnacyjne w wysokości [...] zł. miesięcznie za okres styczeń – marzec 2012 r. Jako podstawę przyznania przedmiotowego świadczenia podał, iż pobiera świadczenie pielęgnacyjne w związku z opieką sprawowaną nad żoną.

W odpowiedzi na skargę Kolegium podtrzymało argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji i wniosło o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Skarga podlega oddaleniu.

Stosownie do treści art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo

o postępowaniu przez sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270, zwanej dalej p.p.s.a.), sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie. Oznacza to, iż sąd rozpoznając skargę ocenia, czy zaskarżona decyzja nie narusza przepisów prawa materialnego bądź przepisów postępowania administracyjnego. Zgodnie z art. 134 powołanej wyżej ustawy Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną w niej podstawą prawną. Nie może przy tym wydać orzeczenia na niekorzyść strony skarżącej, chyba że dopatrzy się naruszenia prawa skutkującego stwierdzeniem nieważności zaskarżonego aktu lub czynności.

Materialnoprawną przesłankę rozstrzygnięcia zaskarżonej decyzji stanowią przepisy rozporządzenia, natomiast podstawą wydania rozporządzenia, regulującego przyznanie pomocy finansowej w kwocie [...] zł., o którą ubiega się skarżący, jest delegacja ustawowa zawarta w art. 24 ust. 2 u.p.s., która upoważniała Radę Ministrów do przyjęcia rządowego programu pomocy społecznej, mającego na celu ochronę poziomu życia osób, rodzin i grup społecznych oraz rozwój specjalistycznego wsparcia. Według powołanego przepisu, Rada Ministrów określa w drodze rozporządzenia szczegółowe warunki realizacji w/w rządowego programu pomocy społecznej, uwzględniając potrzebę zapewnienia efektywności tego programu. Mając świadomość ogromu potrzeb, jaka występuje w sferze polityki społecznej, ustawodawca nakazał Radzie Ministrów kierować się nie tyle równym i symbolicznym rozdzielaniem pomocy, ale takim jej ukierunkowaniem, aby była ona efektywna dla podmiotów z pomocy tej korzystających. Zatem przepis art. 24 ust. 2 u.p.s. nie tylko determinuje decyzje Rady Ministrów w zakresie określenia szczegółowych warunków realizacji programu, ale pozwala na tworzenie programów z takim zastrzeżeniem, że ma być to pomoc efektywna, a więc nie iluzoryczna.

Przepis art. 24 ust. 1 u.p.s. nie nakłada na Radę Ministrów obowiązku przyjęcia programu dotyczącego dodatkowej pomocy (zawiera sformułowanie "może" przyjąć), jak również nie wskazuje wyraźnie jakim konkretnie osobom wsparcie może być przyznane. Powyższe jest istotne w kontekście oceny zasadności wyboru takiej, a nie innej grupy uprawnionej do otrzymania dodatkowej pomocy na mocy wydawanych rozporządzeń. Przedmiotowe rozporządzenie ma charakter wyjątkowy, biorąc pod uwagę m.in. to, że zostało wydane w oparciu o ustawę o pomocy społecznej, która co do zasady, determinuje przyznanie wsparcia od spełnienia kryterium dochodowego (art. 8 ust. 1 u.p.s.). W tym przypadku od spełnienia takiego kryterium odstąpiono (§ 2 ust. 3 rozporządzenia). O wyjątkowości rządowego programu świadczy także bardzo ograniczony i krótkotrwały okres jego funkcjonowania, tj. pierwsze trzy miesiące 2012 r.

Zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia, prawo do pomocy przysługuje matce, ojcu lub opiekunowi faktycznemu dziecka, mającym ustalone za miesiące: styczeń, luty lub marzec 2012 r. prawo do świadczenia pielęgnacyjnego przyznane na podstawie ustawy o świadczeniach rodzinnych. W przepisie tym, w ocenie Sądu, jednoznacznie określony został krąg adresatów rządowego programu wspierania niektórych osób pobierających świadczenie pielęgnacyjne, zatem dokonana przez organ odwoławczy wykładnia tego przepisu jest prawidłowa. Trafnie organ zwrócił uwagę, że już sama nazwa rozporządzenia, powtórzona w jego § 1, wskazuje na świadomy wybór Rady Ministrów wsparcia jedynie "niektórych" osób pobierających świadczenie pielęgnacyjne. Niewątpliwie jedną z przesłanek takiego zawężenia adresatów pomocy, jakiego dokonano w § 2 ust. 1 rozporządzenia, były ograniczone środki finansowe i jednoczesne realizowanie wytycznych dotyczących efektywności udzielanej pomocy, o której mowa w art. 24 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej.

Z akt sprawy wynika, że świadczenie pielęgnacyjne w związku z rezygnacją z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z opieką nad żoną skarżący otrzymuje od dnia 1 czerwca 2009 r., przyznane na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 2 u.ś.r. Nie jest on więc matką, ojcem, czy opiekunem faktycznym dziecka, co uniemożliwia przyznanie wnioskowanej przez niego pomocy w oparciu o przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 października 2011 r.

W ocenie Sądu, orzekające w sprawie organy obu instancji, zgodnie z wyrażoną w art. 6 k.p.a. zasadą, zobowiązane są działać w granicach obowiązujących je przepisów prawa i nie mogły uwzględnić żądania skarżącego w odniesieniu do przyznania pomocy, która zgodnie z cytowanym rozporządzeniem nie może mu być przyznana. Tym samym zaskarżona oraz poprzedzająca ją decyzja wydane zostały w oparciu o obowiązujące przepisy prawa materialnego. Sąd nie stwierdził przy tym żadnych uchybień procesowych, które skutkowałyby koniecznością wyeliminowania zaskarżonych decyzji z obrotu prawnego.

Mając powyższe na uwadze na podstawie art. 151 p.p.s.a. Sąd orzekł, jak w sentencji wyroku.

Na marginesie należy podnieść, że Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu postanowieniem z dnia 12 września 2012 r. w sprawie II SA/Po 543/12 przedstawił Trybunałowi Konstytucyjnemu pytanie prawne w zakresie zgodności z Konstytucją § 2 ust.1 rozporządzenia, na podstawie którego skarżącemu odmówiono świadczenia, jednak Sąd bada legalność zaskarżonej decyzji w dacie jej ostateczności, czyli w przedmiotowej sprawie na datę wydania decyzji przez SKO ([...] marca 2012 r.). Jeśli Trybunał Konstytucyjny orzeknie o niezgodności z Konstytucją aktu normatywnego, na podstawie którego została wydana zaskarżona decyzja, art. 145a k.p.a. przewiduje wówczas możliwość wznowienia postępowania administracyjnego.