Strony postępowania o skierowanie i o umieszczenie w DPS oraz w postępowaniu o ustalenie opłaty za pobyt w DPS

Pobyt mieszkańca w DPS jest poprzedzony wydaniem co najmniej trzech decyzji administracyjnych:

- decyzji o skierowaniu do dps;

- decyzji o umieszczeniu w dps;

- decyzji ustalającej opłatę za pobyt w dps.

Skoro mamy w tym przypadku do czynienia z trzema różnymi decyzjami administracyjnymi, a każda decyzja zasadniczo załatwia (rozstrzyga) odrębną sprawę (art. 104 kpa) - to oznacza, że w istocie występują tu trzy sprawy administracyjne:

- o skierowanie do dps;

- o umieszczenie w dps;

- o ustalenie odpłatności za pobyt w dps.

Krąg stron każdego z tych postępowań, znajdujących oparcie w różnych przepisach prawa materialnego, ustalany jest odrębnie.

Postępowanie w sprawie skierowania do DPS należy do kategorii postępowań w sprawie świadczeń z pomocy społecznej w rozumieniu art. 100 i nast. u.p.s.. Zasadą jest, że stroną takiego postępowania jest tylko podmiot bezpośrednio zainteresowany przyznaniem danego świadczenia (wyroki WSA w: Szczecinie z dnia 12 maja 2010 r. II SA/Sz 231/10; Gdańsku z dnia 8 czerwca 2011 r. II SA/Gd 378/11).

W przypadku skierowania do dps stroną jest wyłącznie osoba ubiegająca się o umieszczenie w dps, nie zaś rodzina. Tylko bowiem interesu prawnego tej osoby, w rozumieniu art. 28 k.p.a., dotyczy to postępowanie. Wskazuje na to treść art. 102 ust. 1 u.p.s., w myśl którego świadczenia z pomocy społecznej są udzielane na wniosek osoby zainteresowanej, jej przedstawiciela ustawowego albo innej osoby, za zgodą osoby zainteresowanej lub jej przedstawiciela ustawowego. Przepis ten określa sposoby wszczęcia postępowania w sprawie świadczeń z pomocy społecznej, a zarazem wskazuje krąg stron tego postępowania, tj. podmiotów legitymujących się interesem prawnym w rozumieniu art. 28 kpa.

Z art. 102 ust. 1 u.p.s. (oraz art. 54 ust. 2 in fine i art. 59 ust. 1 i 2 u.p.s.) wynika prymat woli i aktywności samej osoby zainteresowanej przyznaniem świadczeń z pomocy społecznej. Inna osoba może złożyć wniosek o przyznanie świadczenia z pomocy społecznej wyłącznie za zgodą bezpośrednio zainteresowanego. Najważniejsza jest wola osoby zainteresowanej. Zindywidualizowany interes osoby zainteresowanej legitymizuje tylko ją do wszczęcia postępowania w sprawie przyznania świadczeń z pomocy społecznej, do udziału w postępowaniu i uzyskania rozstrzygnięcia (zob. wyrok WSA z 8 czerwca 2011 r. II SA/Gd 378/11

Zstępny osoby skierowanej do domu pomocy społecznej (art. 61 ust. 1 pkt 2 u.p.s.), nie ma interesu prawnego w postępowaniu o skierowanie osoby bliskiej do domu pomocy społecznej (art. 59 ust. 1 u.p.s.) – por. wyrok NSA z dnia 23 października 2020 r., I OSK 1162/20.

Sąd podziela stanowisko wyrażone w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 23 października 2020 r. I OSK 1162/20, jak również w wyrokach WSA w Gdańsku z 8 czerwca 2011 r., II SA/Gd 378/11 i WSA w Poznaniu z 16 lipca 2020 r., IV SA/Po 49/20, że żaden z przepisów prawa nie przyznaje uprawnienia do udziału w postępowaniu o przyznanie tego konkretnego świadczenia dla indywidualnego zainteresowanego, członkom jego rodziny. I to zarówno rodziny w rozumieniu ustawy o pomocy społecznej (art. 6 pkt 14), jak i ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2017 r. poz. 682 ze zm., dalej kro). Mimo, że skarżąca, jako osoba blisko spokrewniona, pozostaje dla swej matki rodziną w znaczeniu kodeksowym, to jej wola - pozostająca, jak można przypuszczać, w sprzeczności z wolą matki – jest prawnie obojętna dla oceny materialnych przesłanek udzielenia przedmiotowego świadczenia.

Interes prawny nie wynika z możliwości obciążenia skarżącej jako zstępnej osoby umieszczonej w dps opłatą za pobyt matki w dps. Innymi słowy, źródła interesu prawnego nie może stanowić art. 61 ust. 1 u.p.s., zgodnie z którym obowiązani do wnoszenia opłat za pobyt w domu pomocy społecznej są w kolejności: 1) mieszkaniec domu(...), 2) małżonek, zstępni przed wstępnymi, 3) gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej. Obowiązek wnoszenia opłaty za pobyt w dps przez zstępnych (dzieci), mimo jego związania z umieszczeniem osoby zainteresowanej w dps, stanowi przedmiot innej sprawy, rozstrzyganej w oparciu o odrębną od art. 54 czy art. 59 ust. 2 u.p.s. podstawę prawną i odrębne przesłanki. Nie istnieje podstawa prawna uzasadniająca dopuszczenie osób ustawowo obowiązanych do partycypowania w kosztach pobytu osoby korzystającej z dps, do współdecydowania o skierowaniu lub umieszczeniu w takim domu.

W podsumowaniu, jedyną stroną w postępowaniu dotyczącym skierowania do domu pomocy społecznej, która byłaby uprawniona do ewentualnego wszczęcia postępowania nadzorczego jest matka skarżącej, bowiem to ona została zakwalifikowana, jako spełniająca warunki wskazane w art. 54 ust. 1 u.p.s., zgodnie z którym osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogącej samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych, przysługuje prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej.

Przepisy prawa materialnego (art. 54 ust. 1 i art. 59 u.p.s.) przesądzają o legitymacji procesowej, o interesie prawnym, z nich bowiem wynika uprawnienie domagania się skierowania do domu pomocy społecznej. Uprawnienie takie służy tylko osobie spełniającej przesłanki przewidziane w art. 54 ust. 1 u.p.s

Wyrok WSA z dnia 29 sierpnia 2023 r., II SA/Rz 425/23

Standard: 85657 (pełna treść orzeczenia)