Związany i uznaniowy charakter decyzji w przedmiocie zasiłku okresowego

Decyzja w przedmiocie zasiłku okresowego ma charakter związany w zakresie przyznania świadczenia w przypadku spełnienia przesłanek ustawowych, natomiast uznaniowy co do okresu i wysokości świadczenia – w zakresie luzu decyzyjnego przyznanego przez ustawę.

Powyższe oznacza to, że sama wysokości świadczenia – o ile mieści się w granicach ustawowych – nie może być kwestionowana w ramach kontroli zgodności z prawem, gdyż zgodne z prawem są wszystkie możliwe w tym zakresie rozstrzygnięcia. Rola sądu w takim przypadku ogranicza się do zbadania, czy organ wydający decyzję nie przekroczył granic uznania oraz czy wydana w sprawie decyzja nie nosi cech dowolności.

Pomoc społeczna oparta jest na zasadzie pomocniczości i zgodnie z art. 3 ust. 1 ups ma stanowić dla jej beneficjenta jedynie wsparcie w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb bytowych. Osoba ubiegająca się o zasiłek okresowy nie może zatem oczekiwać od organu zaspokojenia wszystkich zgłaszanych przez nią potrzeb w pełnym zakresie.

Organy w ramach uznania administracyjnego uprawnione są do oceny tego, w jakim zakresie podlegają one uwzględnieniu.

Z samego faktu otrzymania świadczenia w niższej wysokości niż oczekiwana, pomimo złego stanu zdrowia oraz trudnej sytuacji materialnej, nie wynika w żaden sposób, że w postępowaniu popełniono jakikolwiek błąd co do ustaleń faktycznych czy też oceny materiału dowodowego.

Wyrok NSA z dnia 26 września 2024 r., I OSK 2338/23

Standard: 85258 (pełna treść orzeczenia)

O ile samo przyznanie świadczenia w postaci zasiłku okresowego ma charakter związany, jeżeli tylko wnioskodawca spełnia przesłanki określone w art. 38 ust. 1 ups, to już samo rozstrzygnięcie o okresie na jaki jest przyznawany oraz o jego wysokości (w granicach wyznaczonych przepisami) cechuje uznaniowość organu, który w tym zakresie winien kierować się ogólnymi zasadami przyznawania pomocy społecznej wyrażonymi m.in. w art. 3 ust. 3 i 4 ups, tzn. rodzaj, forma i rozmiar świadczenia powinny być odpowiednie do okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy, a potrzeby osób i rodzin korzystających z pomocy powinny zostać uwzględnione, jeżeli odpowiadają celom i mieszczą się w możliwościach pomocy społecznej.

Decyzja określająca wysokość zasiłku okresowego podejmowana jest w ramach uznania administracyjnego. W przypadku decyzji uznaniowych kontrola sądowa zmierza do ustalenia, czy na podstawie przepisów prawa dopuszczalne było wydanie decyzji, czy organ przy jej wydaniu nie przekroczył granic uznania i czy uzasadnił rozstrzygnięcie dostatecznie zindywidualizowanymi przesłankami.

Decyzja uznaniowa, a więc podejmowana w warunkach luzu decyzyjnego (pozostawienia organowi możliwości wyboru sposobu załatwienia sprawy) nie jest decyzją dowolną, a jej treść determinuje konieczność uwzględniania interesu społecznego i słusznego interesu obywateli - art. 7 kpa.

Uznaniowość decyzji nie oznacza również, że organ administracji jest obowiązany do pozytywnego załatwienia każdego wniosku obywatela (wyrok NSA z dnia 26 września 2000 r., I SA 945/00). Rozmiar pomocy warunkowany jest bowiem nie tylko potrzebami strony, ale i możliwościami finansowymi organu. Fakt spełnienia kryteriów ustawowych dla przyznania zasiłku okresowego nie powoduje po stronie organu obowiązku przyznania go w maksymalnej wysokości.

Wyrok NSA z dnia 10 maja 2024 r., I OSK 1001/23

Standard: 85262 (pełna treść orzeczenia)