Zrzeczenie się umownego prawa pierwokupu

W nauce prawa przyjmuje się, że do kategorii czynności rozporządzających należą m.in. czynności prowadzące do zniesienia uprawnienia przysługującego osobie dokonującej rozporządzenia, do których należą rozmaite postaci zrzeczenia się prawa oraz akty prowadzące do wygaśnięcia przysługującego rozporządzającemu uprawnienia.

Nie powinno budzić wątpliwości, że zarówno istota, jak i charakter umownego prawa pierwokupu, nie sprzeciwiają się możliwości zrzeczenia się tego prawa przez uprawnionego z tym skutkiem, że prawo to wygasa. Zrzeczenie następuje w drodze jednostronnego oświadczenia woli, które powinno być złożone zobowiązanemu; staje się ono skuteczne z chwilą dotarcia do zobowiązanego w sposób pozwalający mu na zapoznanie się z jego treścią (art. 61 k.c.).

Uprawniony może zrzec się nie tylko prawa istniejącego, ale i prawa przyszłego, wobec czego – z teoretycznego punktu widzenia – nie można wykluczyć wyjątkowych sytuacji, w których zrzeczenie się prawa pierwokupu przed ustaleniem przez zobowiązanego ceny sprzedaży w umowie warunkowej zawartej z osobą trzecią okaże się skuteczne.

Koniecznym elementem oświadczenia woli o zrzeczeniu się prawa pierwokupu jest wyrażona przez uprawnionego – wobec innego podmiotu prawa, jakim jest zobowiązany – wola wyzbycia się przysługującego mu prawa. Wola taka może być natomiast niewadliwie powzięta i wyrażona dopiero wtedy, gdy uprawnionemu znana jest cena sprzedaży rzeczy, której dotyczy prawo pierwokupu, ustalona przez zobowiązanego w umowie z osobą trzecią. Skuteczność zrzeczenia się prawa pierwokupu musi być tym samym uzależniona od zaznajomienia się przez zrzekającego się z warunkami tej umowy. W przeciwnym razie interesy uprawnionego z tytułu prawa pierwokupu nie byłyby właściwie chronione. 

Wyrok SN z dnia 21 listopada 2003 r., V CK 53/03

Standard: 84849 (pełna treść orzeczenia)