Niewykonanie a nienależyte wykonanie robót budowlanych

Oceniając rezultat umowy o roboty budowlane uznać należy, iż o niewykonaniu zobowiązania z reguły nie można mówić, jeżeli wykonawca wykonał roboty lecz są one wadliwe. Decydujące znaczenie ma charakter wad. Z niewykonaniem zobowiązania z umowy o roboty budowlane mamy do czynienia wówczas, gdy roboty budowlane nie zostały wykonane w ogóle bądź gdy wada jest tego rodzaju, że uniemożliwia normalne wykorzystanie rezultatu robót lub odbiera im cechy wyraźnie oznaczone w umowie istotnie zmniejszając ich wartość.

Ujawnienie wad robót budowlanych nie wpływa na obowiązek inwestora dokonania odbioru robót zgodnie z art. 647 k.c., a z tą chwilą inwestor nabywa uprawnienia z tytułu rękojmi przewidziane w art. 637 i art. 638 k.c. (por. m.in. wyroki Sądu Najwyższego z 5 marca 1997 r., II CKN 28/07, OSNC 1997/6-7/90, z 8 stycznia 2004 r., I CK 24/03, niepubl., z 12 czerwca 2007 r., V CSK 99/07, OSP 2009/1/7). Oddanie robót z wadami istotnymi może mieć jedynie wpływ na wymagalność roszczenia wykonawcy o zapłatę wynagrodzenia.

Według ugruntowanego poglądu (por. uchwała sądu Najwyższego z 15 lutego 2002 r., sygn. III CZP 86/01, OSNC 2002/11/132, wyrok z 10 stycznia 2008 r., IV CNP 147/07) jeżeli wykonawca nie usunął wad dzieła w wyznaczonym terminie, inwestor nie może żądać upoważnienia sądu do usunięcia wad na koszt wykonawcy. Podstawą przyjęcia takiego stanowiska było uznanie, że art. 480 § 1 k.c. określa skutki zwłoki dłużnika w wykonaniu zobowiązania, a nie należytego wykonania zobowiązania.

Wykonawca który na żądanie inwestora nie usuwa w wyznaczonym terminie wad nienależycie wykonuje swoje zobowiązanie.

W ocenie Sądu Apelacyjnego powyższe rozważania mają w znacznym stopniu zastosowanie także do sytuacji, gdy przed odebraniem robót budowlanych inwestor stwierdza wadliwe ich wykonanie. W takim przypadku inwestorowi służy uprawnienie do żądania od wykonawcy zmiany sposobu wykonania robót w wyznaczonym terminie zgodnie z art. 636 § 1 k.c. Niewykonanie powyższego żądania i wykonywanie w dalszym ciągu robót w sposób wadliwy oznacza, iż wykonawca wykonuje swoje zobowiązanie w sposób nienależyty a inwestorowi służą uprawnienie szczególne przewidziane w art. 636 § 1 k.c. tj. uprawnienie do odstąpienia od umowy lub uprawnienie powierzenia poprawienia lub dalszego wykonania robót innej osobie na koszt i niebezpieczeństwo wykonawcy. Przyznanie takich szczególnych uprawnień inwestorowi w sytuacji wadliwego lub sprzecznego z umową wykonania robót budowlanych oznacza, iż nie mają do tej sytuacji zastosowania przepisy ogólne o skutkach niewykonania zobowiązania w tym art. 480 § 1 k.c.

O szczególnym charakterze przepisu art. 636 § 1 k.c. w stosunku do uregulowań ogólnych, w tym art. 480 § 1 k.c. przemawia przede wszystkim fakt, że przepis ten przyznaje inwestorowi uprawienie do zastępczego wykonania zobowiązania (powierzenia poprawienia lub dalszego wykonania robót) bez konieczności żądania uprawnienia do dokonania tych czynności przez sąd. Byłoby całkowicie nielogicznym przyznanie inwestorowi prawa żądania uprawnienia przez sąd do wykonania zastępczego zobowiązania, skoro na podstawie art. 636 § 1 k.c. inwestor uprawnienie do wykonania zastępczego posiada z mocy ustawy, bez konieczności występowania na drogę sądową. Oznacza to, iż jeżeli wykonawca na żądanie inwestora w wyznaczonym mu terminie nie zmieni wadliwego sposobu wykonania robót budowlanych, to inwestor nie może żądać upoważnienia przez sąd do powierzenia lub dalszego wykonania robót (art. 480 § 1 k.c.) skoro bez takiego upoważnienia jest uprawniony do zastępczego wykonania zobowiązania.

Szczególne uregulowanie uprawnień inwestora w sytuacji, gdy wykonawca wykonuje roboty budowlane w sposób wadliwy lub sprzeczny z umową oznacza, iż inwestorowi nie przysługują uprawnienia przewidziane w przepisach ogólnych o skutkach niewykazania zobowiązania

Wyrok SA w Katowicach z dnia 21 kwietnia 2009 r., V ACa 88/09

Standard: 5312 (pełna treść orzeczenia)