Obowiązek uprawnionego zawiadamiania organu o zmianach mających wpływ na prawo do świadczenia z funduszu

Art. 19 ust. 1 u.p.o.u.a. wyraźnie odwołuje się do obowiązku wierzyciela alimentacyjnego, w kontekście uzyskania wiedzy o określonych wydarzeniach, od których zależy prawo do świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Przepis ten nakłada na osobę uprawnioną do świadczeń obowiązek zgłoszenia organowi nowych okoliczności mających wpływ na prawo do tych świadczeń. Możliwość wypełnienia powyższego obowiązku pozostaje pochodną stanu wiedzy osoby uprawnionej o zaistnieniu nowych okoliczności. Taka okolicznością, mającą wpływ na prawo do świadczeń, jest niewątpliwie uprawomocnienie się orzeczenia uchylającego obowiązek alimentacyjny. Nie jest nią natomiast powzięcie przez wierzyciela alimentacyjnego wiadomości o wytoczeniu powództwa o uchylenie obowiązku alimentacyjnego (vide: wyrok NSA z dnia 12 czerwca 2015 r., I OSK 2081/13, wyrok NSA z dnia 21 grudnia 2021 r., I OSK 4327/18).

Wyrok NSA z dnia 31 stycznia 2024 r., I OSK 785/22

Standard: 84557 (pełna treść orzeczenia)

Stosownie do treści art. 19 ust. 1 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów w przypadku wystąpienia zmian w liczbie członków rodziny, uzyskania lub utraty dochodu albo innych zmian mających wpływ na prawo do świadczeń z funduszu alimentacyjnego osoba uprawniona albo jej przedstawiciel ustawowy, którzy złożyli wniosek o przyznanie świadczenia z funduszu są obowiązani do niezwłocznego powiadomienia o tym organu wypłacającego świadczenia.

Z przytoczonego przepisu wynika, że na adresacie decyzji ciąży obowiązek informowania organu o wszelkich zdarzeniach, które mogą stanowić przeszkodę w kontynuacji uprawnienia, zaś organ jest zobowiązany czuwać nad legalnym wykonywaniem decyzji. W przypadku wystąpienia zmian sytuacji rodzinnej i dochodowej powodującej np. zwiększenie dochodu rodziny w przeliczeniu na osobę i niepowiadomienia o tych faktach organu, może dojść do sytuacji, że osoba otrzymująca alimenty z funduszu pobiera je nadal, mimo że świadczenie to powinno ustać albo też być wstrzymane. W przypadku zaś zawiadomienia organu przez świadczeniobiorcę w trybie art. 19 ust. 1 ustawy o zamianie sytuacji rodzinnej, dochodowej lub osobistej, które mogą mieć wpływ na dalsze pobieranie świadczeń, organ do czasu ostatecznego wyjaśnienia sprawy, stosownie do art. 21 ust. 1 czynnością materialno – techniczną wstrzymuje wypłatę świadczenia.

Celem takiego postępowania jest zapobieżenie pobierania przez uprawnionego świadczenia nienależnego, gdyby okazało się, że wystąpiły okoliczności, z którymi przepisy prawa łączą utratę świadczenia. Jeżeli po wstrzymaniu wypłaty świadczenia organ ustali, że nie ma przeszkód prawnych do dalszej realizacji świadczenia z funduszu alimentacyjnego – w drodze czynności materialno – technicznej wznawia wypłatę i wyrównuje świadczenie za okres wstrzymania (art. 21 ust. 2 i 3 ). Natomiast w przypadku ustalenia – po wstrzymaniu wypłaty świadczenia – że potwierdziły się wątpliwości organu co do przeszkód w przysługiwaniu prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego – wówczas organ wszczyna na podstawie art. 24 ustawy odrębne, nadzwyczajne postępowanie w sprawie zmiany lub uchylenia decyzji ostatecznej, na mocy której strona nabyła prawo do świadczeń z funduszu alimentacyjnego.

Wyrok NSA z dnia 9 lutego 2016 r., I OSK 1120/14

Standard: 84513 (pełna treść orzeczenia)