Najem środka transportu wraz kierowcą

Kodeks cywilny w katalogu umów nie wyróżnia występującej w obrocie umowy określonej mianem "najmu środka transportu wraz kierowcą", czy też, "sprzętu wraz z operatorem". Zgodnie z zasadą swobody umów wyrażonej treścią art. 353[1] k.c. strony zawierające umowę mogą zawrzeć bądź jedną z tzw. umów nazwanych lub też ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie, ani zasadom współżycia społecznego.

O kwalifikacji prawnej danego stosunku decydują jego elementy przedmiotowo istotne. W przypadku stosunków prawnych w których występują elementy różnych rodzajów zobowiązań istotne znaczenie ma układ interesów stron z uwzględnieniem ich zgodnego zamiaru, celu powołania do życia określonego stosunku prawnego. W stosunkach w których dominuje jeden główny cel on determinuje ocenę danego stosunku.

Prawidłowo Sąd I instancji ustalił, iż w tym przypadku chodziło o pracę sprzętu obsługiwanego przez powoda (działanie), a w istocie łączący strony stosunek prawny należał do kategorii umów o świadczenie usług, a nie o korzystanie z rzeczy (najem, dzierżawa), jak to podnosił powód. Istotą tego stosunku nie było bowiem samo oddanie sprzętu we władanie pozwanej, do swobodnego korzystania, a wykorzystanie jego zdolności przy zapewnieniu fachowej obsługi, ze strony powoda zaspokojenie określonych potrzeb pozwanej związanych z pracą tego sprzętu. Praca tego sprzętu obsługiwanego przez powoda miała istotne znaczenie, nie zaś sam sprzęt. Wartość całej transakcji wyznaczały zarówno sam sprzęt jak i zapewnienie jego fachowej obsługi, świadczenie określonej usługi. Tego rodzaju umowa nie spełnia przesłanek najmu regulowanego treścią art. 659 k.c. i następ. jak i dzierżawy art. 693 k.c. przedmiotem których może być tylko rzecz i swobodne prawo korzystania z niej - samodzielne władanie, eksploatowanie przedmiotu najmu w czasie trwania umowy będącej stosunkiem trwałym. W przypadku zaś przedmiotowej umowy sprzęt w postaci koparki, spycharki nie przechodził we władanie pozwanej nadal pozostawał we władaniu powoda, nie występowała kwestia przeniesienia fizycznego władztwa nad tą rzeczą, przejmowania jej przez pozwaną w określonym stanie, zwrotu w stanie nie pogorszonym co jest charakterystyczne przy najmie. Posiadaczem sprzętu był nadal powód, który wykonywał nim tylko określoną pracę wg wskazań, dyspozycji pozwanej.

Umowa ta jest szczególnym rodzajem stosunku prawnego nie mieszczącego się w ramach kodeksowych konstrukcji prawnych. W sytuacji zatem, gdy jej przedmiotem były czynności faktyczne wykazujące cechy świadczenia usług, a jednocześnie tych nie da się wtłoczyć w określony tryb uregulowany przepisami kodeksu cywilnego zastosowanie ma regulacja art. 750 k.c. To zaś w konsekwencji powoduje, że w zakresie przedawnienia ma zastosowanie norma art. 751 pkt 1 k.c.

Wyrok SA w Katowicach z dnia 25 czerwca 2009 r., V ACa 128/09

Standard: 5294