Uprawnienie kuratora absentis do złożenia skargi kasacyjnej

W piśmiennictwie rozbieżnie ocenia się uprawnienie kuratora absentis do wniesienia skargi kasacyjnej, wskazując z jednej strony na zasadność odpowiedniego stosowania stanowiska wyrażonego w odniesieniu do zakresu umocowania pełnomocnika procesowego w uchwale SN (7) z dnia 5 czerwca 2008 r., III CZP 142/07, z drugiej zaś na ryzyko niekorzystnych konsekwencji dla strony wynikających z pozbawienia kuratora uprawnienia do wniesienia w jej imieniu nadzwyczajnych środków zaskarżenia i niecelowość ponownego ustanawiania kuratora do postępowania kasacyjnego, przy uwzględnieniu, że właściwe jest pełnienie tej funkcji przez osobę obeznaną ze stanem sprawy.

W postanowieniu z dnia 28 listopada 2017 r., III PK 170/16, Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że przy uwzględnieniu, iż ustanowienie kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu następuje jedynie na wniosek, uprawnienie to, po uprawomocnieniu się wyroku, mogłoby być wykorzystywane do realizowania partykularnych interesów przeciwnika procesowego strony zastępowanej przez kuratora, który mógłby wnosić o ustanowienie kuratora do postępowania kasacyjnego dla strony przeciwnej albo zaniechać tej inicjatywy w zależności od wyniku postępowania przed sądem drugiej instancji.

Powyższe spostrzeżenie przemawia za przyznaniem kuratorowi umocowania nie tylko do wniesienia skargi o wznowienie postępowania, co wynika z aprobowanego w doktrynie wcześniejszego orzecznictwa Sądu Najwyższego, lecz także skargi kasacyjnej, jeżeli kurator posiada zdolność postulacyjną przed Sądem Najwyższym (por. art. 87[1] k.c.).

Przyznanie kuratorowi uprawnienia do złożenia wniosku o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego dla strony nieznanej z miejsca pobytu nie eliminuje ryzyk trafnie dostrzeżonych przez Sąd Najwyższy w powołanym postanowieniu, mając chociażby na względzie trudność w ocenie podstaw ustanowienia przez sąd pełnomocnika procesowego w przypadku osoby nieznanej z miejsca pobytu (art. 117 § 2 k.p.c.) i możliwość oddalenia tego wniosku. Na przeszkodzie tak postrzeganemu umocowaniu kuratora absentis nie stoi koncepcyjna odrębność postępowania kasacyjnego,

Po wejściu w życie ustawy z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 614), którą zmodyfikowano brzmienie art. 91 pkt 1 k.p.c., przeciwko preferowanemu podejściu nie przemawia również dążenie do symetrii między zakresem umocowania pełnomocnika procesowego i kuratora absentis; przeciwnie – argument systemowy oparty na brzmieniu art. 91 pkt 1 k.p.c., jak również art. 118 § 2 k.p.c., prowadzi do wniosków zgodnych z zajętym wyżej stanowiskiem. 

Postanowienie SN z dnia 24 października 2024 r., III CZ 150/24

Standard: 84192 (pełna treść orzeczenia)