Obowiązek przewoźnika zapewnienia opieki w zw. z odwołaniem lotu z powodu „nadzwyczajnych okoliczności”

Obowiązek udzielenia pomocy na podstawie art. 8 rozporządzenia nr 261/2004 ciąży na obsługującym przewoźniku lotniczym niezależnie od zdarzenia, które doprowadziło do odwołania lotu. Nawet w razie wystąpienia wyjątkowych okoliczności art. 5 ust. 3 tego rozporządzenia zwalnia bowiem obsługującego przewoźnika lotniczego wyłącznie z obowiązku wypłaty odszkodowania na podstawie art. 7 wspomnianego rozporządzenia (wyrok z dnia 31 stycznia 2013 r., McDonagh, C-12/11).

Rozporządzenie nr 261/2004 nie zawiera żadnej wskazówki pozwalającej na uznanie, że dopuszcza ono poza „nadzwyczajnymi okolicznościami”, o których mowa w art. 5 ust. 3 omawianego rozporządzenia, oddzielną kategorię zdarzeń „szczególnie nadzwyczajnych”, takich jak pandemia Covid‑19, które skutkowałyby zwolnieniem przewoźnika lotniczego ze wszystkich obowiązków, w tym z obowiązków wynikających z art. 8 omawianego rozporządzenia (zob. analogicznie wyrok z dnia 31 stycznia 2013 r., McDonagh, C-12/11)

Wyrok TSUE z dnia 8 czerwca 2023 r., C-49/22

Standard: 83866 (pełna treść orzeczenia)

Rozporządzenie nr 261/2004 nie zawiera żadnych wskazówek pozwalających wnioskować, że dopuszcza ono poza „nadzwyczajnymi okolicznościami”, o których mowa w art. 5 ust. 3 omawianego rozporządzenia, oddzielną kategorię zdarzeń „szczególnie nadzwyczajnych”, które jakoby skutkują zwolnieniem przewoźnika lotniczego ze wszystkich obowiązków, w tym tych istniejących na podstawie art. 9 omawianego rozporządzenia.

 W razie wystąpienia wyjątkowych okoliczności przepisy art. 5 ust. 3 zwalniają przewoźnika lotniczego wyłącznie z obowiązku odszkodowania zawartego w art. 7 omawianego rozporządzenia. Prawodawca Unii uznał tym samym, że obowiązek zapewnienia opieki na podstawie art. 9 tegoż rozporządzenia ciąży na przewoźniku lotniczym bez względu na to, jakie zdarzenie spowodowało odwołanie lotu. Po drugie, z motywów 1 i 2 rozporządzenia nr 261/2004 jasno wynika, że ma ono na celu zapewnienie wysokiego poziomu ochrony pasażerów i uwzględnia wymogi ochrony konsumentów w ogóle, gdyż odwołanie lotu powoduje poważne niedogodności dla pasażerów.

W świetle powyższego, art. 5 rozporządzenia nr 261/2004 należy interpretować w ten sposób, iż okoliczności takie jak zamknięcie części europejskiej przestrzeni powietrznej wskutek wybuchu wulkanu Eyjafjallajökull stanowią „nadzwyczajne okoliczności” w rozumieniu omawianego rozporządzenia, które nie zwalniają przewoźników lotniczych z obowiązku zapewnienia opieki, o której mowa w art. 5 ust. 1 lit. b) i w art. 9 omawianego rozporządzenia.

Na wypadek odwołania lotu z powodu zaistnienia „nadzwyczajnych okoliczności” zamiarem prawodawcy Unii było uregulowanie obowiązków przewoźników lotniczych, o których mowa w art. 5 ust. 1 rozporządzenia nr 261/2004.

Jakiekolwiek ograniczenia, czy to pod względem czasowym, czy to pieniężnym, dotyczące obowiązku zapewnienia opieki pasażerom w nadzwyczajnych okolicznościach takich jak te będące przedmiotem sporu w postępowaniu głównym nie wynikają z brzmienia rozporządzenia nr 261/2004. Z art. 9 rozporządzenia nr 261/2004 wynika, że wszelkie obowiązki zapewnienia opieki pasażerom, którym odwołano lot, spoczywają w całości na przewoźniku lotniczym przez cały okres, w którym pasażerowie ci muszą czekać na zmianę planu podróży. Z art. 9 ust. 1 lit. b) jasno wynika, że przewoźnik lotniczy zapewnia bezpłatnie zakwaterowanie w hotelu, „gdy występuje konieczność”.

Należy jednakże upewnić się, że przyjęta w poprzednim punkcie wykładnia nie pozostaje w sprzeczności z zasadami proporcjonalności, „sprawiedliwej równowagi interesów”, o której mowa w konwencji montrealskiej, oraz niedyskryminacji, a także z art. 16 i 17 karty. Zgodnie z ogólną zasadą wykładni akt prawny Unii powinien być interpretowany, tak dalece, jak to możliwe, w sposób, który nie podważa jego ważności i w zgodzie z całością prawa pierwotnego (wyrok z dnia 16 września 2010 r. w sprawie C-149/10).

Art. 5 ust. 1 lit. b) i art. 9 rozporządzenia nr 261/2004 należy interpretować w ten sposób, iż w przypadku odwołania lotu z powodu „nadzwyczajnych okoliczności”, trwających tak długo, jak okoliczności będące przedmiotem sporu w postępowaniu głównym, obowiązek zapewnienia pasażerom linii lotniczych opieki ustanowiony w omawianych przepisach musi zostać spełniony, i nie wywiera to wpływu na ważność tych przepisów.

Pasażer linii lotniczej może jednak uzyskać z tytułu odszkodowania za niedotrzymanie przez przewoźnika lotniczego obowiązku zapewnienia opieki, o którym mowa w art. 5 ust. 1 lit. b) i w art. 9 rozporządzenia nr 261/2004, jedynie zwrot kwot, które w świetle okoliczności danego przypadku były niezbędne, odpowiednie i rozsądne w celu zaradzenia brakowi opieki niezapewnionej temu pasażerowi przez przewoźnika lotniczego, czego ocena należy do sądu krajowego.

Wyrok TSUE z dnia 31 stycznia 2013 r., C-12/11

Standard: 83718 (pełna treść orzeczenia)