Zadośćuczynienie z tytułu naruszenia dóbr osobistych

Artykuł 448 k.c. (obecnie art. 448 § 1 k.c.) stosuje się odpowiednio do osób prawnych (art. 43 k.c.).

Pojęcie „krzywdy” w  art. 448 k.c. ‎w języku potocznym ma szersze znaczenie niż przyjmowane w orzecznictwie ‎w odniesieniu do krzywdy spowodowanej naruszeniem dóbr osobistych osób fizycznych, gdyż oznacza szkodę moralną, fizyczną lub materialną wyrządzoną komuś niesłusznie, bezprawnie; nieszczęście, niesprawiedliwość, obrazę dotykającą kogoś niesłusznie (zob. np. „Słownik Języka Polskiego PWN” A-K, pod. red. Prof. Mieczysława Szymczaka, Warszawa 1995, str. 1002). W tym kontekście w piśmiennictwie prawniczym zwraca się uwagę na konieczność szerszego ujmowania pojęcia „krzywdy” doznawanej nawet przez człowieka w razie naruszenia jego dóbr osobistych. Wskazuje się trafnie na przykład, w którym krzywdy na skutek naruszenia dobra osobistego może doznać osoba fizyczna, która ze względu na stan umysłowy może nie odczuć np. zniewagi. Doznanie bólu fizycznego albo psychicznego, a w konsekwencji także krzywdy na skutek naruszenia dóbr osobistych człowieka jest oczywiste w razie naruszeń polegających na pozbawieniu człowieka wolności czy wywołaniu rozstroju zdrowia. W takich wypadkach intensywność i czas trwania bólu fizycznego i cierpień psychicznych pozwala na proste ustalenie i miarkowanie doznanej krzywdy przez pokrzywdzonego. Inna sytuacja następuje wówczas, gdy naruszono inne dobra osobiste człowieka np. dobrego imienia na skutek rozpowszechniania nieprawdziwych informacji albo negatywnych i pozbawionych rzetelnych podstaw ujemnych ocen o tej osobie. Krzywda spowodowana takim czynem obejmuje nie tylko cierpienia psychiczne pokrzywdzonego, ale również inne negatywne niemajątkowe skutki wywołane tym działaniem np. ukształtowanie się ‎i utrzymywanie w określonym czasie w świadomości odbiorców tych informacji ‎i ocen o pokrzywdzonym, a których pełne usunięcie nie zawsze będzie możliwe za pomocą niemajątkowych środków ochrony dóbr osobistych albo których usunięcie nastąpi po znacznym czasie od chwili ich naruszenia.

W orzecznictwie przyjmuje się, że orzekając w przedmiocie przyznania pieniężnego zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c. sąd powinien uwzględnić nie tylko subiektywne odczucia pokrzywdzonego, ale również obiektywny odbiór krzywdy w wymiarze społecznym, ustalonym przez sąd (zob. wyrok TK z 7 lutego 2005 r.). W związku z tym należy zaaprobować stanowisko ujmujące szerzej pojęcie krzywdy, obejmując nim nie tylko doznanie negatywnych odczuć fizycznych i psychicznych przez osobę dotkniętą naruszeniem jego dóbr osobistych.

Uchwała SN z dnia 3 października 2023 r., III CZP 22/23

Standard: 76604 (pełna treść orzeczenia)

Sąd Najwyższy nie podziela poglądu, że samo naruszenie dóbr osobistych jest zawsze krzywdą, bez względu na to, czy naruszenie to rodzi konsekwencje w postaci bólu, stresu lub innego rodzaju negatywnych skutków dla pokrzywdzonego. Podkreśla jednak, że charakter naruszonego dobra i stan w jakim pokrzywdzony się znajduje powinny być zawsze brane pod uwagę przy wymiarze zadośćuczynienia.

Wyrok SN z dnia 21 września 2022 r., I NSNc 75/21

Standard: 72749 (pełna treść orzeczenia)