Stwierdzenie przez sąd nieważność całej umowy w razie uznania nieuczciwego charakteru warunku umowy

Artykuł 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że: nie stoi on na przeszkodzie temu, aby zawarta z konsumentem umowa kredytu denominowanego w walucie obcej została uznana za nieważną i aby konsument został w ten sposób uwolniony od konsekwencji finansowych wynikających z objętego ową umową warunku dotyczącego przeniesienia ryzyka kursowego, w przypadku gdy sąd krajowy stwierdzi, że objęty ową umową warunek dotyczący ustalenia ostatecznej kwoty kredytu – w zakresie, w jakim skutkuje on przyznaniem bankowi korzyści związanej z różnicą kursową – ma nieuczciwy charakter, nawet jeżeli warunki wspomnianej umowy określające sposób przeliczania waluty na potrzeby spłaty kredytu nie są nieuczciwe lub ich usunięcie nie pociągałoby za sobą stwierdzenia nieważności owej umowy, jeśli sąd ten uzna, zgodnie z przepisami obowiązującego go prawa krajowego i przy zastosowaniu obiektywnego podejścia, że umowa kredytu nie może nadal obowiązywać bez nieuczciwego warunku, w szczególności z uwagi na to, że ów warunek określa główny przedmiot umowy.

Postanowienie TSUE z dnia 30 maja 2024 r., C-325/23

Standard: 82839 (pełna treść orzeczenia)

Artykuł 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 w związku z zasadami skuteczności, proporcjonalności i pewności prawa należy interpretować w ten sposób, że: nie stoi on na przeszkodzie temu, by umowa kredytu zawarta między przedsiębiorcą a konsumentem została uznana za nieważną, w wypadku gdy zostanie stwierdzone, że nieuczciwy jest jedynie warunek tej umowy określający konkretne sposoby zapłaty kwot należnych z tytułu okresowych rat oraz że rzeczona umowa nie może dalej obowiązywać bez tego warunku. Niemniej jednak w sytuacji, gdy warunek zawiera postanowienie mogące stanowić oddzielną część od pozostałych postanowień tego warunku i być przedmiotem zindywidualizowanego badania jego nieuczciwego charakteru, którego usunięcie umożliwiłoby przywrócenie rzeczywistej równowagi między stronami bez naruszenia istoty danej umowy, przepis ten, rozpatrywany w świetle tych zasad, nie skutkuje tym, że wspomniany warunek, a nawet owa umowa, zostaną unieważnione w całości.

W niniejszej sprawie z postanowienia odsyłającego wynika, że jedyny warunek umowny określający wszystkie sposoby dotyczące spłaty rozpatrywanych pożyczek, takie jak kwoty do zapłaty i terminy spłaty, zawiera również postanowienie dotyczące konkretnych zasad dokonywania tych płatności, a mianowicie w miejscu zamieszkania kredytobiorcy do rąk przedstawiciela kredytodawcy.

Z zastrzeżeniem oceny, której przeprowadzenie będzie należało do sądu odsyłającego przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności dotyczących odnośnych umów i właściwych przepisów prawa krajowego, postanowienie określające takie konkretne zasady wykonania zobowiązania do zapłaty przez konsumenta jawi się jako stanowiące zobowiązanie umowne odrębne od pozostałych postanowień jednego warunku, takiego jak opisany w poprzednim punkcie niniejszego wyroku, i ma charakter akcesoryjny w stosunku do elementów umowy, które definiują istotę tego warunku, takich jak dotyczące określenia kwot do zapłaty i terminów, w których płatności te mają nastąpić. Ponadto usunięcie tej części postanowienia umownego nie wydaje się mieć wpływu na samą istotę danego warunku, ponieważ konsument pozostaje zobowiązany do wykonania ciążącego na nim obowiązku zwrotu zgodnie z innymi warunkami przewidzianymi w tym postanowieniu, wybierając dowolny sposób płatności spośród tych, które są dopuszczalne na mocy prawa krajowego.

Wyrok TSUE z dnia 23 listopada 2023 r., C-321/22

Standard: 82307 (pełna treść orzeczenia)