Skarga na przewlekłość postępowania jako szczególny rodzaj środka odwoławczego

Z przepisu art. 8 ust. 2 ustawy dnia 17 czerwca 2004 r. niedwuznacznie wynika, że skarga na przewlekłość postępowania jest szczególnym rodzajem środka odwoławczego, a ściślej mówiąc, zażalenia. Postępowanie ze skargi na przewlekłość nie jest więc samodzielnym postępowaniem zmierzającym do stwierdzenia przewlekłości i ewentualnie zasądzenia z tego tytułu odpowiedniego odszkodowania (zadośćuczynienia). Jego celem jest przeciwdziałanie przewlekłości postępowania w trakcie jego trwania i ewentualne przyznanie „odpowiedniej sumy pieniężnej” jako wstępnej (tymczasowej) rekompensaty. W istocie rozpoznanie skargi nie ma samodzielnego przedmiotu, lecz jest jedynie elementem postępowania co do istoty sprawy. Postępowania ze skargi na przewlekłość nie można traktować jako samodzielnej, oddzielnej sprawy choćby ze względu na niepełną (ułomną) możliwość udziału w niej Skarbu Państwa (prezesa właściwego sądu). 

Postanowienia rozstrzygające skargę na przewlekłośćpostępowania mają wprawdzie pewną szczególną cechę, polegającą na wiążącymcharakterze w innym postępowaniu w przypadku stwierdzenia przewlekłości, ale zpewnością nie korzystają z powagi rzeczy osądzonej. Postanowienia odrzucająceskargę nie mają nawet cechy polegającej na uniemożliwieniu jej złożenia przedupływem 12 miesięcy (art. 14 ustawy). Wprowadzenie takiego środka prawnego(incydentalnego, wpadkowego) było wolą ustawodawcy. 

W uzasadnieniu projektuustawy wyraźnie stwierdzono, że „nie jest to postępowanie autonomiczne na wzórustawy włoskiej; za przyjęciem takiego modelu postępowania przemawiają dwapodstawowe argumenty; po pierwsze, postępowanie autonomiczne musi zakładaćdwuinstancyjność (zasada konstytucyjna), co stwarza realne niebezpieczeństwonadmiernego jego wydłużenia; niweczy to istotę i sens wprowadzenia odrębnejskargi na przewlekłość; po drugie, doświadczenia wynikające ze stosowaniaustawy włoskiej wskazują, że przyjęty tam model dwuinstancyjnego postępowania,a nadto możliwość zaskarżenia orzeczenia kasacją spowodowały, że sądy,rozpoznając liczne skargi na przewlekłość, doprowadzają w efekcie do dalszegoprzedłużania postępowania co do istoty sprawy; dlatego, przyjmując modelpostępowania incydentalnego, w art. 8 ustawy zawarto normę odsyłającą doprzepisów o postępowaniu zażaleniowym, które są zamieszczone odpowiednio wKodeksie postępowania karnego, Kodeksie postępowania cywilnego oraz wustawie - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi”. Oznacza to, żeskarga na przewlekłość postępowania to środek odwoławczy nieróżniący się wistotnych elementach od zażalenia. 

Postanowienie SN z dnia 13 kwietnia 2006 r., III SO 30/05

Standard: 81641 (pełna treść orzeczenia)