Przeniesienie klauzuli prorogacyjnej na osobę trzecią wstępującą w całości lub w części w prawa i obowiązki jednej ze stron pierwotnej umowy

Artykuł 25 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 należy interpretować w ten sposób, że:

- możliwość powołania się na klauzulę prorogacyjną wobec posiadacza konosamentu będącego osobą trzecią, w którym to konosamencie została zamieszczona ta klauzula, nie jest regulowana przez prawo państwa członkowskiego, w którym znajdują się sąd lub sądy wskazane w tej klauzuli. Na wspomnianą klauzulę można się powołać wobec tej osoby trzeciej, jeżeli poprzez nabycie tego konosamentu wstąpiła ona w całość praw i obowiązków jednej z pierwotnych stron umowy, co należy ocenić zgodnie z prawem krajowym znajdującym zastosowanie co do istoty sprawy, ustalonym na podstawie przepisów prawa międzynarodowego prywatnego państwa członkowskiego, w którym znajduje się sąd rozpoznający sprawę.

- art. 25 ust. 1 rozporządzenia nr 1215/2012 stoi on na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, zgodnie z którym osoba trzecia względem umowy przewozu towarów zawartej między przewoźnikiem a załadowcą, która to osoba trzecia nabywa konosament stanowiący dowód tej umowy i w ten sposób staje się posiadaczem tego konosamentu będącym osobą trzecią, wstępuje w całość praw i obowiązków tego załadowcy, z wyjątkiem praw i obowiązków wynikających z klauzuli prorogacyjnej zamieszczonej we wspomnianym konosamencie, gdyż na klauzulę tę można się powołać wobec tej osoby trzeciej wyłącznie wtedy, gdy ta osoba trzecia wynegocjowała ją indywidualnie i odrębnie.

O ile z art. 25 ust. 1 rozporządzenia Bruksela I bis wynika, że ważność materialną klauzuli jurysdykcyjnej ocenia się w świetle prawa państwa członkowskiego, w którym znajduje się sąd lub sądy wskazane w tej klauzuli, o tyle jednak możliwość powołania się na taką klauzulę wobec osoby trzeciej względem umowy, takiej jak posiadacz konosamentu będący osobą trzecią, wchodzi nie w zakres ważności materialnej tej klauzuli – jak zauważył rzecznik generalny w pkt 54–56 opinii – lecz w zakres jej skutków, których ocena następuje siłą rzeczy po dokonaniu oceny jej ważności materialnej, przy czym ocenę tę należy dokonać z uwzględnieniem stosunków między pierwotnymi stronami umowy.

Wyrok TSUE z dnia 25 kwietnia 2024 r., C-345/22

Standard: 81252 (pełna treść orzeczenia)

Umowny charakter klauzuli prorogacyjnej sprawia, że co do zasady, wiąże ona zasadniczo tylko podmioty, które ją zamieściły w umowie. Podmiotowy zakres związania klauzulą prorogacyjną, tym samym, wyznaczają same strony umowy, ‎w której zamieszczona została klauzula.

Postanowienie SN z dnia 1 grudnia 2022 r., II CSKP 691/22

Standard: 81257 (pełna treść orzeczenia)