Przepisy wymuszające swoje zastosowanie (art. 16 Rzym II)

O ile użyte w tymże art. 16 rozporządzenia Rzym II pojęcie „[bezwzględnie obowiązujących] przepisów wymuszających swoje zastosowanie” nie zostało zdefiniowane w kontekście przywołanego rozporządzenia, należy zauważyć, że art. 9 ust. 1 rozporządzenia Rzym I definiuje przepisy wymuszające swoje zastosowanie jako przepisy bezwzględnie obowiązujące, których przestrzeganie uważane jest przez państwo za tak istotny element ochrony jego interesów publicznych, takich jak organizacja polityczna, społeczna lub gospodarcza, że znajdują one zastosowanie do stanów faktycznych objętych ich zakresem bez względu na to, jakie prawo jest właściwe dla umowy zgodnie z owym rozporządzeniem. 

W związku z tym, iż wymóg spójności w stosowaniu rozporządzeń Rzym I i II (zob. wyrok z dnia 21 stycznia 2016 r., ERGO Insurance i Gjensidige Baltic, C‑359/14 i C‑475/14) przemawia za zharmonizowaniem w maksymalnie możliwym stopniu wykładni funkcjonalnie identycznych pojęć użytych w tych dwóch rozporządzeniach, należy uznać, że – niezależnie od faktu, że niektóre wersje językowe rozporządzenia Rzym II posługują się terminologią odbiegającą od użytej w rozporządzeniu Rzym I – „[bezwzględnie obowiązujące] przepisy wymuszające swoje zastosowanie” w rozumieniu art. 16 rozporządzenia Rzym II odpowiadają, definicji „przepisów wymuszających swoje zastosowanie” w rozumieniu art. 9 rozporządzenia Rzym I, tak iż dokonana przez Trybunał wykładnia tego ostatniego pojęcia znajduje zastosowanie również do pojęcia „[bezwzględnie obowiązujących] przepisów wymuszających swoje zastosowanie” w rozumieniu art. 16 rozporządzenia Rzym II.

Trybunał podkreślił w odniesieniu do konwencji rzymskiej, iż odstępstwo związane z istnieniem „przepisów wymuszających swoje zastosowanie” rozpatrywanych przez pryzmat ustawodawstwa danego państwa członkowskiego należy interpretować w sposób ścisły (wyrok z dnia 17 października 2013 r., Unamar, C-184/12).

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału w ramach dokonywanej przez sąd krajowy oceny charakteru „przepisów wymuszających swoje zastosowanie” danego prawa krajowego, którym chce on zastąpić prawo w sposób wyraźny wybrane przez strony umowy, sąd ów powinien uwzględnić nie tylko dokładne brzmienie owych przepisów, lecz również ich ogólną systematykę i całość okoliczności, w jakich zostały one przyjęte, aby móc z nich wywieść, że mają charakter bezwzględnie obowiązujący, ponieważ ustawodawca krajowy ustanowił je w celu ochrony interesu ocenianego jako zasadniczy dla danego państwa członkowskiego (wyrok z dnia 17 października 2013 r., Unamar, C-184/12).

W drodze analogii należy uznać, że na wypadek ewentualnego zidentyfikowania „[bezwzględnie obowiązujących] przepisów wymuszających swoje zastosowanie” w rozumieniu art. 16 rozporządzenia Rzym II sąd odsyłający musi stwierdzić w oparciu o szczegółową analizę brzmienia przepisu, jego ogólnej systematyki, jego celów oraz kontekstu, w jakim został przyjęty, że ma on w ramach krajowego porządku prawnego tak istotne znaczenie, iż uzasadnione jest odstąpienie od stosowania prawa właściwego ustalonego na podstawie art. 4 rzeczonego rozporządzenia.

Art. 16 rozporządzenia Rzym II należy interpretować w ten sposób, że przepis prawa krajowego taki jak przepis powoływany w postępowaniu głównym, który przewiduje, że termin przedawnienia roszczenia o naprawienie szkód poniesionych w wyniku wypadku wynosi trzy lata, nie może zostać uznany za bezwzględnie obowiązujący przepis wymuszający swoje zastosowanie w rozumieniu przywołanego przepisu rozporządzenia, chyba że – w oparciu o szczegółową analizę brzmienia tego przepisu, jego ogólnej systematyki, jego celów oraz kontekstu, w jakim został on przyjęty – sąd orzekający stwierdzi, że przepis ten ma w ramach krajowego porządku prawnego tak istotne znaczenie, że uzasadnione jest odstąpienie od stosowania prawa właściwego ustalonego na podstawie art. 4 rzeczonego rozporządzenia.

Wyrok TSUE z dnia 31 stycznia 2019 r., C-149/18

Standard: 80296 (pełna treść orzeczenia)