Ciężar dowodu w sprawie o świadczenie wyrównawcze agenta

W doktrynie dominuje pogląd, iż ciężar dowodu istnienia wszystkich okoliczności, od których zależy powstanie roszczenia wyrównawczego, obciąża agenta (zob. np. E. Rott-Pietrzyk [w:] Komentarz do niektórych przepisów Kodeksu cywilnego [w:] Umowa agencyjna po nowelizacji. Art. 758-764(9) k.c. Komentarz, Kraków 2001, art. 7943 k.c., t. 3).

W dotychczasowym orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmowano, iż dla uwzględnienia żądania zasądzenia świadczenia wyrównawczego, o którym mowa w art. 764[3], nie wystarcza samo istnienie kręgu klientów pozyskanych przez agenta, lecz konieczne jest ustalenie, że dający zlecenie nadal czerpie korzyści z tego tytułu (wyrok SN z 8 listopada 2005 r., I CK 207/05), a były agent w procesie o świadczenie wyrównawcze powinien wykazać te elementy, które komponują stan "znacznych korzyści" dającego zlecenie, osiągniętych dzięki aktywności agenta jako pośrednika (wyrok SN z 27 stycznia 2012 r., I CSK 211/11).

Samo wykazanie grupy klientów pozyskanych dzięki aktywności agenta nie może jeszcze świadczyć o tym że zachodzi przesłanka uzyskania "znacznych korzyści" (wyrok SN z dnia 29 września 2011 r., IV CSK 650/10).

W orzecznictwie TSUE przyjmowano zaś, iż o ile względy słuszności nie przemawiają przeciwko, agentowi przysługuje świadczenie wyrównawcze (zob. wyr. TS z 26.3.2009 r., C-348/07, Semen, ECLI:EU:C:2009:195, pkt 19), z czego wynika że udowodnienie niewystępowania zasady słuszności obciąża dającego zlecenie, ‎a nie agenta.

Wyrok SN z dnia 15 grudnia 2022 r., II CSKP 294/22

Standard: 80208 (pełna treść orzeczenia)