Obywatelstwo dziecka

W myśl art. 14 ust.1 pkt 1 w/w ustawy małoletni nabywa obywatelstwo polskie przez urodzenie, w przypadku gdy co najmniej jedno z rodziców jest obywatelem polskim. Jak podnosi się w piśmiennictwie (por. Jacek Jagielski "Obywatelstwo polskie. Komentarz do ustawy." WK 2016 – komentarz) "obowiązująca ustawa nie przewiduje możliwości dokonywania przez rodziców małoletniego opcji jego obywatelstwa w sytuacji, gdy jedno z nich jest obywatelem polskim, drugie zaś obywatelem innego państwa. Zgodnie z omawianym przepisem art. 14 pkt 1 w takich okolicznościach (rodzice "mieszani" pod względem obywatelstwa) małoletni nabywa zawsze polskie obywatelstwo. (...) Nabycie obywatelstwa nie jest tu natomiast uzależnione w jakikolwiek sposób od miejsca urodzenia (którym może być Polska, państwo, którego obywatelem jest drugie z rodziców, kraj trzeci itd.), jak również od tego, czy drugie z rodziców jest znane czy nieznane. Nie ma też znaczenia dla nabycia obywatelstwa polskiego w tej formie status drugiego z rodziców pod względem obywatelstwa (posiadanie obywatelstwa jakiegoś państwa, bezpaństwowość, nieokreślone obywatelstwo, nieznane obywatelstwo).".

Stosownie do art. 6 ust.1 ustawy z 2009 r. zmiany w ustaleniu osoby albo obywatelstwa jednego lub obojga rodziców podlegają uwzględnieniu przy określeniu obywatelstwa małoletniego, jeżeli nastąpiły przed upływem roku od dnia urodzenia się małoletniego.

Art. 6 ust.1 ustawy dopuszcza uwzględnianie zmian w ustaleniu osób lub obywatelstwa rodziców małoletniego przy określaniu jego obywatelstwa, przy czym ustanawia horyzont czasowy wykorzystania tej możliwości, obejmujący jeden rok od dnia urodzenia się małoletniego.

Zmiany, o których mowa w art.6 ust.1 ustawy, mogą dotyczyć osoby jednego lub obojga rodziców albo też obywatelstwa jednego lub obojga rodziców.

Chodzi tu o zmiany w ustaleniu osoby albo obywatelstwa jednego lub obojga rodziców, a wiec o zmiany zaistniałe w odniesieniu do stanu uprzedniego, tj. ustaleń co do osób lub obywatelstwa rodziców małoletniego na dzień jego urodzenia. Przepis ten obejmuje zatem sytuację, w której w momencie urodzenia małoletniego przyjęte zostały ustalenia co do osób rodziców małoletniego bądź w przedmiocie ich obywatelstwa i to zarówno w postaci pozytywnych rozstrzygnięć, tj. identyfikujących osoby rodziców, tudzież ich obywatelstwo, jak i ustaleń negatywnych, tj. stwierdzających, że rodzice są nieznani lub że nieokreślone jest ich obywatelstwo, a następnie w przedziale czasowym do upływu roku od urodzenia się małoletniego owe ustalenia uległy weryfikacji z tym skutkiem, iż okazały się niezgodne z rzeczywistym stanem faktycznym (uwzględnionym w momencie urodzenia się małoletniego).

Takie stanowisko znajduje potwierdzenie w dotychczasowym orzecznictwie sądów administracyjnych (na gruncie, co prawda, poprzedniej ustawy, ale znajdujących odniesienia wprost do unormowań dzisiejszych, objętych omawianym art. 6 ust. 1). Tak np. w wyroku z dnia 21 kwietnia 2011 r., II OSK 591/10, NSA stwierdził jednoznacznie, że: "Okoliczność, iż oświadczenie o uznaniu dziecka wywołuje skutki od chwili urodzenia się dziecka, ma znaczenie przy określeniu obywatelstwa dziecka przez urodzenie, jednakże przy uwzględnieniu unormowań przyjętych w ustawie z 1962 r. o obywatelstwie polskim. Ustawa określa nabycie obywatelstwa polskiego i nie reguluje kwestii nabycia i utraty obywatelstwa innego państwa. Jeżeli dziecko przez urodzenie w chwili urodzenia nie nabyło obywatelstwa polskiego, to z reguły nabyło obywatelstwo innego państwa i późniejsze zdarzenia mogą powodować zmiany w określeniu obywatelstwa dziecka w ograniczonym zakresie w przypadkach wskazanych w ww. ustawie. Nietrafne jest założenie, że zmiany w ustaleniu osoby ojca w każdym czasie powodują zmiany co do określenia obywatelstwa dziecka". Podobnie w innych jeszcze wyrokach (wcześniejszych dat) NSA wskazywał, że późniejsze ustalenie osoby ojca, po zaprzeczeniu ojcostwa lub unieważnieniu uznania, może być uwzględnione przy określaniu obywatelstwa dziecka, na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy o obywatelstwie polskim z 1962 r. (dziś art. 6), tylko wówczas gdy nastąpiło to przed upływem roku od dnia urodzenia się dziecka, mimo że w sferze prawa rodzinnego wywołuje ono skutki ex tunc. Naczelny Sąd Administracyjny podnosił przy tym, że przepis art. 7 ust. 1 powinien być tu traktowany jako przepis szczególny w stosunku do przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

W sytuacji, w której zagraniczny akt stanu cywilnego wskazuje daną osobę jako ojca małoletniego dziecka, to de facto już samą datę sporządzenia tego aktu należałoby traktować jako najpóźniejszą datę, w której powstał status rodzicielski osoby wskazanej w akcie jako ojciec dziecka (jeżeli natomiast w akcie tym zamieszczono wzmiankę o dacie rejestracji urodzin dziecka, wcześniejszej niż data aktu, a nie ma wątpliwości co do tego, iż rejestracja ta ujawniała również osobę ojca dziecka, to w/w datą najpóźniejszą jest data tej rejestracji). Konsekwentnie stwierdzić należy, iż o ile wynikająca stąd najpóźniejsza data powstania statusu rodzicielskiego (tj. data aktu albo data rejestracji) mieści się w rocznym terminie, o którym mowa w art.6 ust.1 ustawy z 2009 r., uznać należy, iż termin ten został dotrzymany.

Wyrok WSA z dnia 24 października 2019 r., IV SA/Wa 1612/19

Standard: 80447 (pełna treść orzeczenia)