Zarzut nieskorzystania przez sąd odwoławczy z urzędu z art. 440 k.p.k.

Skoro zarzut obrazy prawa procesowego (podnoszony w kasacji) może być uznany za zasadny wyłącznie wówczas, gdy wiąże się z zobowiązaniem do bezwzględnego przestrzegania danego przepisu, zaś art. 440 k.p.k. daje sądowi odwoławczemu tylko możliwość orzekania niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów, jeżeli sąd ten uzna, że utrzymanie orzeczenia w mocy byłoby rażąco niesprawiedliwe, to tym samym nieskorzystanie z tej możliwości przez sąd z urzędu w ogóle nie stanowi naruszenia prawa, gdyż jest wyłącznie wyrazem przekonania o sprawiedliwości wyroku

Przedstawione jednak poniżej rozumienie pojęcia „rażącej niesprawiedliwości” pozwala na postawienie tezy, że w sytuacji wskazującej na wystąpienie takiego stanu rzeczy, jak wyżej przedstawiono, jednak obowiązkiem – a nie tylko prawem - sądu odwoławczego jest zastosowanie normy wynikającej z art. 440 k.p.k. W konsekwencji, w przypadku zaniechania przez sąd odwoławczy jej zastosowania, możliwe jest następnie postawienie w kasacji, w tym zakresie, zarzutu rażącego naruszenia prawa w rozumieniu art. 523 § 1 k.p.k.

Rażąca niesprawiedliwość orzeczenia sądu odwoławczego, wynikająca z utrzymania w mocy orzeczenia sądu pierwszej instancji, rzeczywiście może mieć miejsce, gdy sąd odwoławczy pominie lub nie zauważy istotnych uchybień popełnionych przez sąd meriti, niewątpliwych i bezspornych, które w sposób znaczący mogą stanowić o naruszeniu przez orzeczenie sądu zasady prawdy materialnej i sprawiedliwej represji (tak w postanowieniu SN z dnia 18 lutego 2009 r., IV KK 306/08).

„Rażąca niesprawiedliwość” musi być nie tylko „oczywistą” (a więc „widoczną na pierwszy rzut oka”, „niewątpliwą”), ale też ma wyrażać poważny „ciężar gatunkowy” uchybienia, które legło u podstaw wydania orzeczenia dotkniętego „rażącą niesprawiedliwością”. Rzecz dotyczy więc nie każdej „niesprawiedliwości” wydanego orzeczenia, a jedynie takiej, której nie można pogodzić z elementarnym poczuciem sprawiedliwości, a tym samym z zasadą rzetelnego procesu, która wszak ma m.in. zapewnić realizację jednego z zasadniczych celów postępowania karnego, a określonego w art. 2 § 1 pkt 1 k.p.k., ukierunkowanego na wykrycie i pociągnięcie do odpowiedzialności karnej sprawcy przestępstwa (por. w tym przedmiocie m.in. wyrok SN z dnia 28 stycznia 2005 r., V KK 364/04).

Postanowienie SN z dnia 6 maja 2015 r., IV KK 33/15

Standard: 77364 (pełna treść orzeczenia)

Zarzut obrazy prawa procesowego może być uznany za zasadny tylko wówczas, gdy chodzi o zobowiązanie do bezwzględnego przestrzegania przepisu. Przepis art.440 k.p.k. daje zaś sądowi odwoławczemu możliwość orzekania niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów, jeżeli sąd ten uzna, że utrzymanie orzeczenia w mocy byłoby rażąco niesprawiedliwe. Nie skorzystanie z tej możliwości przez sąd z urzędu w ogóle nie stanowi naruszenia prawa, jest bowiem wyrazem przekonania sądu o sprawiedliwości wyroku.

Postanowienie SN z dnia 16 lutego 2010 r., V KK 354/09

Standard: 77365 (pełna treść orzeczenia)