Problem depenalizacji złośliwego lub uporczywego naruszania prawa pracownika w zw. z uchyleniem § 1 przez TK

Wyrok TK z dnia 18 listopada 2010 r., P 29/09 nie zakwestionował zgodności z Konstytucją samej li tylko normy zawartej w przepisie art. 218 § 1 k.k., penalizującej zachowania polegające na złośliwym lub uporczywym naruszaniu praw pracownika wynikających ze stosunku pracy lub ubezpieczenia społecznego. Jak wynika jasno z uzasadnienia tego wyroku TK, kontrolowane przepisy prawne, tj. art. 218 § 1 k.k. i art. 24 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, gdyby były oceniane pojedynczo, bez związku z kontekstem normatywnym, nie budziłyby wątpliwości konstytucyjnych. Powodem stwierdzenia niezgodności z konstytucyjną zasadą ne bis in idem było jednoczesne obowiązywanie tych norm prawnych, co tworzyło „mechanizm prawny, który może wywołać skutki niekonstytucyjne” (zob. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 listopada 2010 r., P 29/09). W tym świetle jasne jest, że samo li tylko skazanie osoby fizycznej za przestępstwo określone w zakwestionowanym art. 218 § 1 k.k. nie narusza standardów konstytucyjnych, a dopiero jednoczesne zastosowanie względem osoby fizycznej obu przedmiotowych instrumentów prawnych, tj. kary za przestępstwo z art. 218 § 1 k.k. oraz dodatkowej opłaty z art. 24 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, skutkowało powstaniem sytuacji niezgodnej z ustawą zasadniczą.

Postanowienie SN z dnia 23 maja 2017 r., III KO 113/16

Standard: 76384 (pełna treść orzeczenia)

Zestawienie chwili utraty mocy art. 218 § 1 k.k. i wejścia w życie art. 218 § 1a k.k. prowadzi do jednoznacznej konkluzji, że są one tożsame. Oznacza to, że w systemie prawnym nie było okresu czasu, w którym zachowanie polegające na złośliwym i uporczywym naruszaniu praw pracownika wynikających ze stosunku pracy lub ubezpieczenia społecznego przestało być zabronione pod groźbą kary przez ustawę.

Zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 listopada 2010 r., P 29/09 ze względu na stwierdzenie niezgodności m.in. art. 218 § 1 k.k. z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, z art. 4 ust. 1 Protokołu nr 7 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonego dnia 22 listopada 1984 r. w Strasburgu (Dz. U. z 2003 r. Nr 42, poz. 364) oraz z art. 14 ust. 7 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych, otwartego do podpisu w Nowym Jorku dnia 19 grudnia 1966 r. (Dz. U. z 1977 r. Nr 38, poz. 167) przepis ten miał utracić moc z upływem 18 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Wyrok ten został ogłoszony w Dzienniku Ustaw dnia 30 listopada 2010r. Ze względu na konieczność dostosowania stanu prawnego, w zakresie w jakim orzekał Trybunał Konstytucyjny, do standardów konstytucyjnych i prawnomiędzynarodowych (vide uzasadnienie projektu nowelizacji – druk Sejmu VII kadencji nr 288), ustawą z dnia 10 maja 2012 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. 2012 ,poz. 611; dalej: ustawa nowelizująca) wprowadzono art. 218 § 1a k.k. o identycznej treści, jak dotychczasowe jego (tj. art. 218 § 1 k.k.) brzmienie. Ogłoszenie ustawy nastąpiło w Dzienniku Ustaw w dniu 30 maja 2012r. Ustawa nowelizująca weszła w życie z dniem 31 maja 2012 r. (art. 4 tejże ustawy).

Art. 4 ustawy nowelizującej, posługuje się pojęciem „z dniem 31 maja 2012 r.” mającym obrazować moment wejścia w życie art. 218 § 1a k.k. Natomiast sentencja wyroku Trybunału konstytucyjnego w zakresie oznaczenia daty utraty mocy art. 218 § 1 k.k. zawiera sformułowanie „z upływem 18 miesięcy od dnia ogłoszenia”. 

Skoro ogłoszenie wyroku Trybunału dotyczącego art. 218 § 1 k.k. nastąpiło 30 listopada 2012 r., to utrata mocy tego przepisu nastąpiła z upływem dnia 30 maja 2012 r., czyli z początkiem 31 maja 2012 r. (w pierwszej chwili po godzinie „0”).

Postanowienie SN z dnia 21 lutego 2013 r., IV KK 369/12

Standard: 76386 (pełna treść orzeczenia)