Organizowanie adopcji dzieci wbrew przepisom ustawy (art. 211a k.k.)

Art. 211 a k.k., zastąpił obowiązujący uprzednio art. 253 § 2 k.k., które to przepisy dotyczą organizowania adopcji wbrew przepisom ustawy. Penalizacja czynu, o którym mowa w art. 211 a k.k. nastąpiła w związku z ratyfikowaniem przez Polskę Konwencji o prawach dziecka, która została przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych w dniu 20 listopada 1989 r. w Nowym Jorku(Dz. U. z 1991 r. Nr 120, poz. 526). W artykule 11 ust. 1 tej Konwencji przyjęto, że państwa-strony będą podejmowały kroki konieczne dla zwalczania nielegalnego transferu dzieci oraz ich nielegalnego wywozu za granicę. Istotny jest również art. 21 Konwencji, zgodnie z którym Państwa-Strony uznające i/lub dopuszczające system adopcji zapewnią, aby dobro dziecka było celem najwyższym, i będą:

a) czuwać, aby adopcja dziecka odbywała się tylko z upoważnienia kompetentnych władz, które będą decydować - zgodnie z obowiązującym prawem i postępowaniem oraz na podstawie wszelkich stosownych i wiarygodnych informacji - o tym, że adopcja jest dopuszczalna ze względu na sytuację dziecka w odniesieniu do rodziców, krewnych i opiekunów prawnych, oraz - w przypadku gdy jest to wymagane - aby osoby zainteresowane świadomie wyraziły zgodę na adopcję po przeprowadzeniu z nimi niezbędnych konsultacji;

b) traktować adopcję związaną z przeniesieniem dziecka do innego kraju jako zastępczy środek opieki nad dzieckiem, jeżeli nie może być ono umieszczone w rodzinie zastępczej lub adopcyjnej albo nie można mu zapewnić w żaden inny odpowiedni sposób opieki w kraju jego pochodzenia;

c) dbać o to, aby dziecko adoptowane do innego kraju miało zabezpieczenie gwarancyjne i poziom życia odpowiednie do tych, które byłyby zapewnione w przypadku adopcji krajowej;

d) podejmować wszelkie właściwe kroki dla zapewnienia, aby w przypadku adopcji do innego kraju osoby w niej zaangażowane nie uzyskały z tego powodu niestosownych korzyści finansowych;

e)sprzyjać osiąganiu celów niniejszego artykułu, tam gdzie jest to stosowne, przez zawieranie dwustronnych lub wielostronnych porozumień lub umów, a także dążyć w ich ramach do zapewnienia, aby umieszczenie dziecka w innym kraju odbywało się za pośrednictwem kompetentnych władz lub organów.

Część niezbędnych definicji reguluje nadto Protokół fakultatywny do Konwencji o prawach dziecka w sprawie handlu dziećmi, dziecięcej prostytucji i dziecięcej pornografii, przyjęty w Nowym Jorkudnia 25 maja 2000 r. (Dz. U. z dnia 27 kwietnia 2007 r.). Artykuł 2 , dla celów wspomnianego protokołu, definiuje handel dziećmi, jako jakiekolwiek działanie lub transakcję, w drodze której dziecko przekazywane jest przez jakąkolwiek osobę lub grupę osób innej osobie lub grupie za wynagrodzeniem lub jakąkolwiek inną rekompensatą; w art. 3 precyzując kiedy powyższe winno być penalizowane przez prawo karne Stron protokołu, a mianowicie przy oferowaniu, dostarczaniu lub przyjęciu dziecka w jakikolwiek sposób w celu: seksualnego wykorzystywania dziecka; przekazania organów dziecka dla zysku; angażowania dziecka do pracy przymusowej, nakłanianie w niewłaściwy sposób, jako pośrednik, do udzielenia zgody na adopcję dziecka, z naruszeniem stosownych międzynarodowych instrumentów prawnych dotyczących adopcji; oferowanie, uzyskiwanie, nabycie lub dostarczenie dziecka w celu prostytucji, produkcja, dystrybucja, rozpowszechnianie, import, eksport, oferowanie, handel lub posiadanie dla wyżej wymienionych celów dziecięcej pornografii, zgodnie z definicją zawartą w artykule 2.

Zachowanie sprawcy kryminalizowane wspomnianym przepisem polega bowiem na organizowaniu adopcji (przysposobienia) dzieci wbrew przepisom kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (art. 114-127). W świetle ugruntowanych poglądów doktryny zajmowanie się organizowaniem adopcji składa się z wielu pojedynczych czynności, tworzących w sumie czyn przestępny i zazwyczaj jest to cały kompleks zachowań, począwszy od wyszukania chętnych do adopcji, znalezienia odpowiedniego dziecka, uzyskania korzystnych opinii środowiskowych, dotyczących przyszłych rodziców, korzystnego rozstrzygnięcia sądu, ewentualnego dostarczenia dziecka adoptującym je rodzicom, uzyskania wymaganych zezwoleń i wiz, przeprowadzenia badań lekarskich. Chodzi tu o wszystkie takie czynności, które tradycyjnie związane są z postępowaniem zmierzającym w kierunku dokonania adopcji. Jednakże dla bytu przestępstwa niedozwolonego organizowania adopcji wystarczające jest, że sprawca wykonuje nawet pojedynczą czynność z łańcucha koniecznego dla pełnego przeprowadzenia adopcji, o ile ta czynność była niedozwolona przez przepisy ustawy.

Wyrok SA w Białymstoku z dnia 25 marca 2013 r., III K 157/12

Standard: 75676 (pełna treść orzeczenia)