Dostęp do posiedzeń kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów (art. 3 ust. 1 pkt 3, art. 7 ust. 1, art. 18 u.d.i.p.).

Ograniczenie prawa wstępu na posiedzenie Sejmu RP jest dopuszczalne i może ono nastąpić pod warunkiem spełnienia przesłanek określonych w art. 31 ust. 3 w zw. z art. 61 ust. 3 Konstytucji RP.

Autonomia regulaminowa Sejmu nakazuje traktować Regulamin Sejmu jako samodzielny akt wydawany na podstawie Konstytucji i stanowiący akt wykonawczy do niej. W odniesieniu do wstępu na posiedzenie Sejmu RP Regulamin Sejmu pełni rolę analogiczną jak ustawa, mogąc przewidywać ograniczenia ww. prawa.

Marszałek Sejmu sprawuje pieczę nad porządkiem na obszarze Sejmu i wydaje niezbędne zarządzenia porządkowe. Zatem podmiot ten, w ramach przysługujących mu kompetencji, jest zobowiązany do zapewnienia prawa wstępu na posiedzenia Sejmu.

W myśl art. 61 ust. 2 Konstytucji RP "[p]rawo do uzyskiwania informacji obejmuje dostęp do dokumentów oraz wstęp na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów, z możliwością rejestracji dźwięku lub obrazu". Jednocześnie ust. 4 powołanego artykułu stanowi, że tryb udzielania informacji, o których mowa w ust. 1 i 2, określają ustawy, a w odniesieniu do Sejmu i Senatu ich regulaminy.

Z norm konstytucyjnych wynika, że prawo wstępu na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów (a więc i Sejmu RP) jest częścią składową prawa do informacji publicznej. Konkretyzacja tego prawa następuje, co do zasady, w trybie określonym w ustawie o dostępie do informacji publicznej. Jej art. 4 określa podmioty zobowiązane do udostępnienia informacji publicznej, wymieniając m.in. organy władzy publicznej.

W przypadku wstępu na posiedzenia organów nie może być mowy o podmiotach "będących w posiadaniu" takich informacji (art. 4 ust. 3 u.d.i.p.), a wyłącznie o podmiotach, które zobowiązane są do zapewnienia realizacji wskazanego powyżej uprawnienia jednostki. Co za tym idzie, ustalenie podmiotu zobowiązanego do udostępnienia informacji publicznej w formie określonej w art. 3 ust. 1 pkt 3 u.d.i.p. powinno nastąpić na podstawie przepisów określających zadania i kompetencje w zakresie kierowania posiedzeniami organów kolegialnych i wstępu na te posiedzenia. 

Zobowiązanym do zapewnienia prawa wstępu na posiedzenia organów kolegialnych może być tylko ten podmiot, który decyduje w przedmiocie realizacji uprawnienia jednostki. 

w sprawach dotyczących bezwnioskowego trybu dostępu do informacji publicznej (...) pojęcie organu (...) musi być odnoszone do podmiotów, którym przysługuje określona kompetencja w tego typu sprawach wynikająca z przepisów prawa (por. postanowienia NSA: z 29 sierpnia 2018 r., I OSK 2511/18, z 16 listopada 2018 r., I OSK 3863/18; zob. także postanowienie NSA z 24 lutego 2015 r., I OSK 2517/14, gdzie uznano, że przewodniczący rady gminy jest odpowiedzialny za organizowanie prac rady i prowadzenia jej obrad, jest więc podmiotem zobowiązanym do zapewnienia prawa dostępu do informacji publicznej poprzez stworzenie możliwości udziału w sesji rady miasta).

Podmiotem takim w odniesieniu do Sejmu RP jest Marszałek Sejmu. W myśl art. 10 ust. 1 pkt 4 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 30 lipca 1992 r. Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. M. P. z 2012 r. poz. 32 ze zm.), obowiązującej w dacie podjęcia zaskarżonej czynności, Marszałek Sejmu przewodniczy obradom Sejmu. Marszałek Sejmu sprawuje także pieczę nad spokojem i porządkiem na całym obszarze należącym do Sejmu oraz wydaje stosowne zarządzenia porządkowe, w tym o użyciu w razie konieczności Straży Marszałkowskiej (art. 10 ust. 1 pkt 13 Regulaminu Sejmu). Ponadto art. 172 ust. 1 pkt 3 Regulaminu Sejmu stanowi, że umożliwienie obserwowania obrad Sejmu z galerii w sali posiedzeń Sejmu następuje na zasadach określonych przez Marszałka Sejmu w przepisach porządkowych. 

Prawo uzyskiwania informacji obejmuje wstęp na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów, z możliwością rejestracji dźwięku lub obrazu. Uprawnienie to jest wywodzone z art. 61 ust. 2 Konstytucji RP, a zatem jego ograniczenie jest dopuszczalne na zasadzie art. 31 ust. 3 ustawy zasadniczej. Prawo do informacji publicznej ze swej natury nie jest prawem absolutnym, co podkreślił NSA m.in. w wyroku z 7 września 2021 r., III OSK 1035/21).

Wyrok NSA z dnia 7 lipca 2022 r., III OSK 1363/21

Standard: 75182 (pełna treść orzeczenia)

Pismo Komendanta Straży Marszałkowskiej powiadamiające skarżącą o czasowym zawieszeniu prawa do wstępu do budynków sejmowych ma charakter informacyjny. Zawiadamia o działaniach regulacyjnych podjętych w celu zapewnienia porządku na terenie Sejmu. Nie stanowi ono potwierdzenia wobec skarżącej jej uprawnienia lub braku uprawnienia do udziału w obradach Sejmu.

W przedmiotowej sprawie Komendant Straży Marszałkowskiej nie jest organem administracji publicznej, a wydane przez niego - na podstawie art. 21 § zarządzenia nr 1 Marszałka Sejmu - pismo w zakresie czasowego zawieszenia prawa wstępu do budynków sejmowych nie zostało podjęte w ramach postępowania z zakresu administracji publicznej i nie ma waloru ani aktu, ani czynności, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a.

Postanowienie SN z dnia 30 czerwca 2022 r., III OSK 1131/22

Standard: 75192 (pełna treść orzeczenia)