Odsetki za opóźnienie w wypłacie odszkodowania lub wykupie nieruchomości (art. 37 ust. 9 u.p.z.p.)

Według art. 37 ust. 9 zd. 2 u.p.z.p. w przypadku opóźnienia w wypłacie odszkodowania lub wykupie nieruchomości właścicielowi albo użytkownikowi wieczystemu nieruchomości przysługują odsetki ustawowe za opóźnienie. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z 22 stycznia 2015 r., I CSK 224/14, art. 37 ust. 9 u.p.z.p. wprowadza termin zawarcia przez gminę umowy o wykup i wypłaty wynagrodzenia oraz sankcję za niedochowanie tego terminu, określając odmiennie od przepisów k.c. bieg odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia przez uzależnienie jego początku od opóźnienia w wykupie, a nie od opóźnienia w zapłacie wynagrodzenia. Sankcyjny charakter tego przepisu nakazuje przyjąć, że odsetki ustawowe od daty opóźnienia w wykupie przysługują uprawnionemu od wynagrodzenia, które gmina byłaby zobowiązana zapłacić, gdyby zawarła umowę z uprawnionym w terminie. 

Wyrok SN z dnia 15 marca 2023 r., II CSKP 1654/22

Standard: 80962 (pełna treść orzeczenia)

Regulacja art. 37 ust. 9 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym stanowi jeden z przypadków szczególnych, o których stanowi art. 361 § 2 k.c. Skoro zatem w przypadku opóźnienia w wypłacie odszkodowania lub wykupie nieruchomości właścicielowi albo użytkownikowi wieczystemu nieruchomości przysługują zgodnie z tym przepisem odsetki ustawowe za opóźnienie, to należy uznać, iż art. 37 ust. 9 u.p.z.p. nie dopuszcza dochodzenia roszczeń powstałych wskutek opóźnienia w wykonaniu obowiązku nałożonego na gminę w zakresie unormowanym w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (także zawinionego) innych niż wyraźnie wskazane w tym przepisie.

roszczenia, o których mowa w art. 36 ust. 1-3 u.p.z.p., mają charakter szczególny. Przepis ten wprowadza szczególną kategorię roszczeń odszkodowawczych podlegających regułom prawa cywilnego, a zatem kształtuje szczególny przypadek odpowiedzialności odszkodowawczej, która nie wynika z czyjegokolwiek zachowania bezprawnego. W tym przypadku szkoda wynika ze zgodnego z prawem działania administracji w ramach wykonywania przysługujących jej kompetencji ustawowych (władztwa publicznego). Źródłem szkody jest zatem działanie władcze zgodne z prawem. Jakkolwiek bezprawność nie jest nieodłączoną cechą czynu niedozwolonego, czy szerzej - odpowiedzialności odszkodowawczej, to jednak w analizowanym przypadku zakres roszczeń przysługujących właścicielowi lub użytkownikowi wieczystemu nieruchomości normują w sposób kompleksowy przepisy u.p.z.p. (art. 36-37). Ponadto legalny charakter zdarzenia szkodzącego wyklucza możliwość przypisania odpowiedzialności unormowanej w tych przepisach do reżimu odpowiedzialności z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (art. 471 i nast. k.c.). Regulacja zaś art. 37 ust. 9 u.p.z.p. stanowi jeden z przypadków szczególnych, o których stanowi art. 361 § 2 k.c. Skoro zatem w przypadku opóźnienia w wypłacie odszkodowania lub wykupie nieruchomości właścicielowi albo użytkownikowi wieczystemu nieruchomości przysługują zgodnie z tym przepisem odsetki ustawowe za opóźnienie, to należy uznać, iż art. 37 ust. 9 u.p.z.p. nie dopuszcza dochodzenia roszczeń powstałych wskutek opóźnienia w wykonaniu obowiązku nałożonego na gminę w zakresie unormowanym w u.p.z.p. (także zawinionego) innych, niż wyraźnie wskazane w tym przepisie.

Wyrok SN z dnia 7 listopada 2019 r., IV CSK 366/18

Standard: 72394 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy

Skutki nie wykonania przez gminę obowiązku przewidzianego w art. 36 ust. 1 i 2 u.z.p. w ciągu sześciu miesięcy od daty złożenia wniosku zostały uregulowane w art. 36 ust. 12 u.z.p., który przewidywał, że w wypadku opóźnienia w wypłacie z tytułu odszkodowania lub wykupu nieruchomości należą się odsetki ustawowe. W orzecznictwie przyjmowano, że odsetki należały się w razie opóźnienia w wypłacie należności, a nie w wypadku samego opóźnienia w wykupie (wyrok SN z dnia 18 listopada 2004 r., I CK 244/04). Przepis ten utracił moc obowiązującą z dniem 11 lipca 2003 r. tj. w dacie wejścia w życie ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, a jego odpowiednikiem jest art. 37 ust. 9 u.p.z.p., który w sposób tożsamy zakreśla gminie termin sześciomiesięczny na wykonanie obowiązku wynikającego z roszczeń, o których mowa w art. 36 ust. 1 - 3 oraz stanowi, że w wypadku opóźnienia w wypłacie odszkodowania lub w wykupie nieruchomości właścicielowi albo użytkownikowi wieczystemu przysługują odsetki ustawowe. Tym samym odsetki ustawowe przysługują za opóźnienie w samym wykupie nieruchomości a nie, jak w poprzednim stanie prawnym, w zapłacie należności z tytułu jej wykupu.

Wyrok SN z dnia 22 stycznia 2015 r., I CSK 224/14

Standard: 80965 (pełna treść orzeczenia)