Rozliczenie w sprawie o podział majątku wspólnego szkody wyrządzonej w wyniku spadku wartości udziałów w spółce z o.o. w zw. z nieprawidłowym sprawowaniem zarządu w spółce
Udziały w spółce z o.o. w ustroju małżeńskiej wspólności majątkowej; wstąpienie do spółki współmałżonka (art. 183[1] k.s.h.) Rozliczenie nakładów, wydatków, długów (art. 45 k.r.o. i art. 567 k.p.c.)
Artykuł 618 § 1 zd. 1 w zw. z art. 567 § 3 i art. 688 k.p.c. nie obejmuje roszczenia małżonka przeciwko drugiemu małżonkowi o naprawienie szkody wyrządzonej w wyniku spadku wartości udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, stanowiących składnik majątku wspólnego, w związku z nieprawidłowym sprawowaniem zarządu w tej spółce.
Przepis art. 618 § 1 k.p.c. nie stanowi podstawy do rozliczania w postępowaniu działowym wszelkich roszczeń odszkodowawczych między współwłaścicielami lub małżonkami po ustaniu wspólności majątkowej, a dążenie do kompleksowego rozstrzygnięcia roszczeń majątkowych między uczestnikami działu może być realizowane tylko w granicach zakreślonych jego treścią. Przeciwko zbyt szerokiemu ujmowaniu kręgu roszczeń określonych w art. 618 § 1 k.p.c. przemawia zwłaszcza ustanowiony w art. 618 § 3 k.p.c. prekluzyjny skutek wykluczający ich skuteczne dochodzenie po wydaniu prawomocnego postanowienia o zniesieniu współwłasności, co odpowiednio odnosi się do podziału majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej (art. 567 § 3 w związku z art. 688 k.p.c.).
Rozważane roszczenie nie wiąże się z dysponowaniem udziałami, do których współuprawnionymi byli wnioskodawczyni i uczestnik ani też zarządzaniem tymi udziałami, lecz sposobem zarządzania spółką kapitałową, będącą odrębnym podmiotem prawa cywilnego, której sytuacja finansowa rzutuje na wartość udziałów, a w dalszej konsekwencji na stan majątku osób zaangażowanych kapitałowo w spółkę. Okoliczność, że adresatem roszczenia był in casu były małżonek, nie zmienia tego, że tak ujęte roszczenie w zasadniczy sposób odrywa się od roszczeń odszkodowawczych wynikających ze zniszczenia, utraty lub zużycia składników niepodzielonego majątku przez małżonka będącego ich posiadaczem, traktowanych w judykaturze jako roszczenia z tytułu posiadania rzeczy (art. 618 § 1 k.p.c.).
Jeśli nawet pominąć odrębną osobowość spółki kapitałowej, jako podmiotu pierwotnie poszkodowanego wadliwym zarządzaniem przez osoby do tego powołane i przyrównać działania uczestnika do „zarządzania” udziałami, do których współuprawniona była wnioskodawczyni, należało zwrócić uwagę, że Sąd Najwyższy w przeszłości zanegował już, podkreślając wyjątkowy charakter art. 618 § 1 k.p.c., możliwość uznania za roszczenie z tytułu posiadania rzeczy w rozumieniu tego przepisu roszczenia z tytułu utraty pożytków w związku z nieprawidłowym wykonywaniem zarządu rzeczą wspólną (por. postanowienie SN z dnia 14 grudnia 2011 r., I CSK 138/11).
Postanowienie SN z dnia 28 maja 2021 r., III CSKP 65/21
Standard: 72390 (pełna treść orzeczenia)