Pojęcie korzyści związanych z rozwiązaniem umowy leasingu na gruncie art. 709[15] k.c.

Art. 709[15] k.c. odnosi się do pojęcia korzyści związanych z rozwiązaniem umowy leasingu, jakie finansujący uzyskał wskutek ich zapłaty przed umówionym terminem i rozwiązaniem umowy leasingu. 

Korzyść uzyskaną przez finansującego wskutek rozwiązania umowy leasingu należy wiązać przede wszystkim ze zwrotem rzeczy będącej przedmiotem leasingu i możliwością jej dalszego zagospodarowania. Przepis wskazuje bowiem na korzyści, jakie finansujący uzyskał wskutek ich zapłaty przed umówionym terminem i rozwiązaniem umowy leasingu. Z reguły korzyść ta polegać będzie na sprzedaży rzeczy, oddaniu w dzierżawę, najem lub zawarciu nowej umowy leasingu. Chodzi tu o korzyść uzyskaną przez finansującego za okres od rozwiązania umowy do upływu okresu, na jaki została zawarta. 

W sytuacji, gdy leasingodawca, pomimo zachowania wymaganej należytej staranności, w okresie od rozwiązania umowy leasingu do upływu okresu na jaki została ona zawarta, nie sprzedał rzeczy, ani nie zagospodarował jej w sposób przynoszący mu ekonomiczną korzyść, brak jest podstaw do uwzględnienia jej wartości przy rozliczeniu stron umowy leasingu w oparciu o art. 709[15] k.c., chyba że w umowie zastrzeżono uprawnienie leasingobiorcy do władania rzeczą po wygaśnięciu (zakończeniu) umowy leasingu. W takim bowiem wypadku leasingodawca nie odniósł korzyści płynących z faktu odzyskania wcześniejszego odzyskania przedmiotu leasingu i zrobienia z niego użytku, a sprzedaż rzeczy będącej przedmiotem umowy leasingu po upływie okresu, na jaki została ona zawarta, nie godzi w kompensacyjny charakter odszkodowania, o którym mowa w powyższym przepisie. Dopóki jednak niezagospodarowany przedmiot leasingu pozostaje w posiadaniu leasingodawcy i nie upłynął okres, na jaki została zawarta umowa wykluczyć należy możliwość przyjęcia, że nie przedstawia on żadnej wartości. W takim bowiem wypadku, jego późniejsza sprzedaż przed upływem okresu na jaki została zawarta umowa, godziłoby w kompensacyjny charakter odszkodowania z art. 709[15] k.c.

Wyrok SN z dnia 25 listopada 2022 r., II CSKP 169/22

Standard: 72256 (pełna treść orzeczenia)

Korzyścią uzyskaną przez finansującego, o której mowa w art. 709[15] k.c., nie jest wartość przedmiotu leasingu z chwili jego zwrotu, lecz co do zasady wartość, którą finansujący uzyskał w chwili sprzedaży przedmiotu leasingu.

Powyższe nie oznacza to jednak, że bez znaczenia jest okoliczność, w jakim czasie od chwili zwrotu rzeczy finansujący zawarł umowę sprzedaży rzeczy będącej wcześniej przedmiotem leasingu. Znaczny upływ czasu od chwili zwrotu przedmiotu leasingu do chwili jego sprzedaży w zależności od rodzaju rzeczy będącej przedmiotem leasingu, może w sposób oczywisty wpłynąć na jego wartość, a w konsekwencji także na możliwą do uzyskania cenę. Źródłem ceny (korzyści) jest tu wprawdzie umowa sprzedaży, jednakże umowa ta stanowi konsekwencje wcześniejszego rozwiązania umowy leasingu i zarazem wykonanie przyjętego przez leasingodawcę kontraktowego obowiązku sprzedaży przedmiotu leasingu po wykonaniu uprawnienia do rozwiązania umowy, przewidzianego w art. art. 709[15] k.c. (por. wyrok SN z dnia 28 października 2016 r., I CSK 649/15).

Zawarte w art. 709[15] k.c. rozwiązanie ma usprawiedliwienie w funkcji ochronnej tej regulacji, uwzględniającej cel umowy leasingu i jego gospodarcze uwarunkowania. Umowa ta pełni funkcje kredytowe, gdyż finansujący nabywa określoną rzecz jedynie w celu dysponowania nią w ramach umowy leasingu. Jego interes nie zostaje zaspokojony tylko przez sam zwrot rzeczy w przypadku wcześniejszego zakończenia umowy. Z reguły finansujący jest zmuszony do podjęcia starań o zawarcie kolejnej umowy i ponosi związane z tym ryzyko. Nie oznacza to automatycznego przerzucenia tego ryzyka na korzystającego, gdyż ma on możliwość odliczenia korzyści odniesionych przez finansującego wskutek zapłaty rat przed umówionym terminem i rozwiązania umowy (por. uz. uchwały SN z dnia 16 września 2015 r., III CZP 52/15).

Postanowienie SN z dnia 26 marca 2018 r., I CSK 703/17

Standard: 28601 (pełna treść orzeczenia)