Wzajemny charakter umowy kredytu

Umowa kredytu (art. 69 p.b.) Umowa wzajemna (art. 487 k.c.)

Wyświetl tylko:

Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.

W umowie kredytu nie jest możliwe jednoczesne spełnienie świadczeń stron. Jednoczesna wypłata kredytu i jego spłata pozbawiłyby umowę jakiegokolwiek sensu. Umowa kredytu nie jest umową wzajemną. Świadczeniami wzajemnymi mogą być tylko świadczenia różnorodzajowe (wyrok SN z 17 marca 2022 r., II CSKP 474/22). Świadczenia pieniężne mogą być świadczeniami wzajemnymi tylko pod warunkiem, że mają zostać spełnione w różnych walutach (umowa sprzedaży waluty obcej).

Wyrok SN z dnia 23 października 2024 r., I CSK 2510/23

Standard: 83238 (pełna treść orzeczenia)

Umowa kredytu nie jest umową wzajemną. 

Świadczenia wzajemne powinny być spełniane jednocześnie, chyba że umowa lub ustawa stanowi inaczej (art. 488 § 1 k.c.). Zatem strony mogą postanowić, że jedna ze stron spełnia swoje świadczenie wcześniej, lecz przynajmniej z charakteru świadczeń wzajemnych powinna wynikać możliwość ich jednoczesnego świadczenia. w umowie kredytu nie jest możliwe jednoczesne spełnienie świadczeń stron. Jednoczesna wypłata kredytu i jego spłata pozbawiłoby umowę jakiegokolwiek sensu. Świadczeniami wzajemnymi mogą być tylko świadczenia różnorodzajowe (wyrok SN z 17 marca 2022 r., II CSKP 474/22).

Świadczenia pieniężne mogą być świadczeniami wzajemnymi tylko pod warunkiem, że mają zostać spełnione w różnych walutach (umowa sprzedaży waluty obcej).

Postanowienie SN z dnia 12 sierpnia 2024 r., I CSK 1571/23

Standard: 81644 (pełna treść orzeczenia)

Umowa kredytu jest umową wzajemną.

Nie ma uzasadnionych normatywnie podstaw do zawężania konstrukcji umów wzajemnych tylko do umów, których przedmiotem jest wymiana dóbr i usług. Stosownie do art. 69 ust. 1 pr. bank. zobowiązanie kredytodawcy polega na oddaniu do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwoty środków pieniężnych ‎z przeznaczeniem na ustalony cel, zaś zobowiązania kredytobiorcy obejmują zobowiązanie do korzystania z tych środków na warunkach określonych w umowie, zobowiązanie do zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami ‎w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Nie są to więc identyczne zobowiązania, a tym samym i świadczenia (w kontekście różnych celów, którym przyświeca zachowanie każdej ze stron). Natomiast identyczny jest rodzaj przedmiotu świadczeń obu stron, tj. pieniądz - w znaczeniu jednostek pieniężnych. Do identyfikacji umowy kredytu jako umowy wzajemnej nie ma jednak znaczenia okoliczność, że przedmiotem wzajemnych świadczeń stron są środki pieniężne, skoro warunku różności przedmiotu świadczenia obu stron nie sposób wyprowadzić z art. 487 § 2 k.c. Zasadniczą bowiem cechą umów wzajemnych jest to, że każda ze stron jest zobowiązana do świadczenia, najczęściej pod postacią dania (dare), na rzecz drugiej, stanowiącego odpowiednik (ekwiwalent) tego, co sama otrzymuje. Istotą umów wzajemnych jest swoista równowaga świadczeń, przy czym dla uznania świadczeń za równoważne wystarczający jest miernik subiektywny kontrahentów, aczkolwiek nie można wykluczyć, że ‎w wypadkach wątpliwych do oceny charakteru umowy jako wzajemnej może być konieczne oparcie się na mierniku obiektywnym i ustalenie rzeczywistej wartości tych świadczeń. Decydujące jednak znaczenie ma więź łącząca strony, która polega na zależności świadczenia jednej strony od świadczenia drugiej strony. Każda ze stron zobowiązuje się do spełnienia świadczenia na rzecz drugiej strony dlatego, że liczy na uzyskanie stosownego świadczenia drugiej strony (do ut des). Kredytodawca zobowiązuje się do oddania kredytobiorcy środków pieniężnych, natomiast po stronie kredytobiorcy jest to zobowiązanie do zwrotu, co oczywiste, wykorzystanych na umówiony cel środków finansowych wraz z odsetkami, stanowiącymi wynagrodzenie za korzystanie z tych środków. W przypadku zobowiązań pieniężnych, tak jak i przy spełnieniu tego świadczenia w ramach umowy oraz przy zwrocie tego rodzaju świadczenia mamy do czynienia nie z przeniesieniem posiadania rzeczy, lecz ‎z przesunięciem określonej wartości ekonomicznej między stronami. Dla oceny umowy kredytu jako umowy wzajemnej nie ma też znaczenia okoliczność, że kredytodawca uzyskuje ekwiwalentność swojego wzajemnego świadczenia sukcesywnie i częściami, którymi są raty kapitałowo-odsetkowe, w ciągu całego okresu trwania umowy. Globalnie bowiem po zakończeniu umowy kredytu kredytodawca uzyskuje całe świadczenie wzajemne. Wynika to z konstrukcji i istoty umowy kredytu, na podstawie której kredytobiorca uzyskuje całą swoją wierzytelność (ale na określony cel) zdecydowanie wcześniej niż jest zobowiązany spłacić swój dług wobec kredytodawcy. W kontekście ekwiwalentności wzajemnych świadczeń stron, po zakończeniu umowy, nominalnie wierzytelność kredytodawcy (której składnikami są kwota kapitału, kwota odpowiadająca sumie odsetek i prowizja), per saldo, będzie większa od wierzytelności kredytobiorcy (której składnikiem jest kwota kapitału stanowiąca kwotę kredytu) o kwotę zysku, czyli tą część oprocentowania, która nie zawiera rekompensaty z tytułu utraty wartości kapitału wskutek czynników inflacyjnych, aczkolwiek realna wartość korzyści majątkowej kredytobiorcy może być większa od korzyści kredytodawcy, zwłaszcza gdy za środki kredytowe, w ramach kredytu długoterminowego, zakupił nieruchomość, której wartość na koniec umowy kredytowej wzrosła w większym rozmiarze, aniżeli suma należnych kredytodawcy odsetek kredytowych plus prowizja. Ponadto uznaniu umowy kredytu za umowę wzajemną nie stoi na przeszkodzie to, iż świadczenia obu stron nie są spełniane równocześnie, bowiem wprawdzie świadczenia będące przedmiotem zobowiązań ‎z umów wzajemnych powinny być spełnione jednocześnie, ale nie dotyczy to przypadków, gdy z umowy, z ustawy, albo z orzeczenia sądu lub decyzji innego właściwego organu wynika, iż jedna ze stron obowiązana jest do wcześniejszego świadczenia (art. 488 § 1 k.c.). W odniesieniu do umowy kredytu obowiązek wcześniejszego spełnienia świadczenia przez kredytodawcę przewiduje ustawa (art. 69 ust. 1 pr. bank.).

Wyrok SN z dnia 8 marca 2024 r., II CSKP 183/23

Standard: 84901 (pełna treść orzeczenia)

Komentarz składa z 118 słów. Wykup dostęp.

Standard: 83417 (pełna treść orzeczenia)

Komentarz składa z 43 słów. Wykup dostęp.

Standard: 65198 (pełna treść orzeczenia)

Komentarz składa z 91 słów. Wykup dostęp.

Standard: 73211 (pełna treść orzeczenia)

Komentarz składa z 142 słów. Wykup dostęp.

Standard: 73216 (pełna treść orzeczenia)

Komentarz składa z 115 słów. Wykup dostęp.

Standard: 73218 (pełna treść orzeczenia)

Komentarz składa z 37 słów. Wykup dostęp.

Standard: 73220 (pełna treść orzeczenia)

Komentarz składa z 48 słów. Wykup dostęp.

Standard: 73222 (pełna treść orzeczenia)

Komentarz składa z 45 słów. Wykup dostęp.

Standard: 71378 (pełna treść orzeczenia)

Komentarz składa z 315 słów. Wykup dostęp.

Standard: 73214 (pełna treść orzeczenia)

Komentarz składa z 247 słów. Wykup dostęp.

Standard: 71380 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy

Komentarz składa z 321 słów. Wykup dostęp.

Standard: 73225 (pełna treść orzeczenia)

Komentarz składa z 51 słów. Wykup dostęp.

Standard: 82990 (pełna treść orzeczenia)

Komentarz składa z 67 słów. Wykup dostęp.

Standard: 73210 (pełna treść orzeczenia)

Serwis wykorzystuje pliki cookies. Korzystając z serwisu akceptujesz politykę prywatności i cookies.