Niedopuszczalność wznowienia postępowania od wyroku zakresowego, prawotwórczego TK

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego, stwierdzający w sentencji niezgodność z Konstytucją braku określonej regulacji prawnej, nie stanowi podstawy wznowienia postępowania przewidzianej w art. 401[1] k.p.c.

Wyroki zakresowe (częściowe) charakteryzują się tym, że kwestionuje się w nich zgodność z Konstytucją określonego przepisu nie w całości, ale tylko w określonej części, co w pozostałej części pozwala utrzymać ich moc obowiązującą. Co do zasady zasługują one na aprobatę, gdyż wyłączają powstanie luki w prawie w wypadku ewentualnego zakwestionowania przepisu w całości i związanej z tym utraty jego mocy obowiązującej. Jednakże niektóre wyroki formalnie zakresowe przybierają postać tzw. wyroków interpretacyjnych albo prawotwórczych. W pierwszym wypadku Trybunał Konstytucyjny kwestionuje zgodność z Konstytucją określonej wykładni kwestionowanego przepisu, a w drugim brak określonej regulacji prawnej.

Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 17 grudnia 2009 r., III PZP 2/09 przyjął, że orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego, stwierdzające w sentencji niezgodność z Konstytucją określonej wykładni aktu normatywnego, które nie powoduje utraty mocy obowiązującej przepisu, nie stanowi podstawy do wznowienia postępowania przewidzianej w art. 401[1] k.p.c. Uchwała ta, której została nadana moc zasady prawnej, wprost dotycząca tzw. wyroków interpretacyjnych, powinna być odniesiona również do tzw. wyroków prawotwórczych, a więc stwierdzających niezgodność z Konstytucją "pominięć ustawodawczych", takie bowiem wyroki nie powodują utraty mocy obowiązującej zakwestionowanych przepisów, ale sprawiają jedynie, że ustawodawca powinien dokonać stosownej ich nowelizacji.

Dokonanie przez Trybunał Konstytucyjny wyboru formuły wyroku interpretacyjnego albo prawotwórczego zależy w istocie od tego, której władzy działalność chce on negatywnie ocenić: władzy sądowniczej w związku z dokonaniem nietrafnej wykładni poprawnie sformułowanego przepisu prawa, czy władzy ustawodawczej w związku z wprowadzeniem do systemu prawa przepisu, który nietrafnie nie zawiera określonej regulacji.

Postanowienie SN z dnia 29 kwietnia 2010 r., IV CO 37/09

Standard: 70751 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy

Artykuł 401[1] k.p.c. nie podlega wykładni rozszerzającej.

Negatywne wyroki zakresowe mają czysto zobowiązujący charakter i nie powodują utraty mocy obowiązującej zakwestionowanego przepisu, ale zobowiązują ustawodawcę do ustanowienia regulacji prawnych niezbędnych dla realizacji norm konstytucyjnych. Z tego względu tego typu orzeczenie nie może stanowić podstawy do wszczęcia postępowania wznowieniowego. Wyrok stwierdzający wadliwość pominięcia przez ustawodawcę pewnego unormowania, które zgodnie z zasadami konstytucyjnymi powinno być unormowane, nie tworzy brakującej treści normatywnej, a zatem wznowienie postępowania nie może doprowadzić do zmiany wcześniejszego orzeczenia.

Postanowienie SN z dnia 6 listopada 2009 r., I CO 17/09

Standard: 72054 (pełna treść orzeczenia)