Obowiązek sądu badania z urzędu, kto jest spadkobiercą, w trybie art. 679 k.p.c.

Obowiązek sądu badania z urzędu w postępowaniu wszczętym na podstawie art. 679 k.p.c. kto jest spadkobiercą (art. 670 k.p.c.) istnieje w zakresie wyznaczonym przez dopuszczalną podstawę żądania zmiany prawomocnego postanowienia spadkowego.

Uprawnienie do żądania zmiany postanowienia zależy od ustawowo określonej przesłanki, co oznacza, że w pierwszej kolejności powołana podstawa żądania podlega badaniu pod kątem kryterium określonego w przepisie, czyli niemożności powołania jej w poprzednim postępowaniu. Strona wnosząca o zmianę postanowienia spadkowego powinna wykazać, że powołane przez nią fakty i dowody, które mają uzasadniać żądanie zmiany, pozostawały poza jej dostępem podczas poprzedniego postępowania, przy uwzględnieniu, że chodzi o obiektywną możliwość ich powołania (por. postanowienia SN z dnia 10 lutego 1999 r., II CKN 807/98 i z dnia 13 października 2004 r., III CK 82/03). Dopiero po stwierdzeniu takiego stanu rzeczy, i w takim tylko zakresie, może być przeprowadzany dowód, że osoba, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku, nie jest spadkobiercą. Tylko wówczas, gdy nie ma przeszkód do prowadzenia takiego dowodu, sąd ma obowiązek – stosownie do art. 670 k.p.c. - z urzędu ponownie badać, kto jest spadkobiercą. 

Postanowienie SN z dnia 21 grudnia 2011 r., IV CSK 199/11

Standard: 69874 (pełna treść orzeczenia)

Art. 670 k.p.c., który nakłada na sąd obowiązek badania z urzędu, kto jest spadkobiercą, ma zastosowanie w postępowaniu o zmianę prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, jeśli wniosek uczestnika poprzedniego postępowania spełnia wymagania z art. 679 § 1 zd. 2 k.p.c.

Postępowanie o zmianę postanowienia spadkowego nie służy i nie może być wykorzystywane jako środek do usunięcia bezczynności, czy wręcz błędów uczestnika postępowania

Dopiero wówczas, kiedy nie ma przeszkód do przeprowadzenia dowodu, że osoba, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku nie jest spadkobiercą lub że jej udział w spadku jest inny niż stwierdzono, sąd ma obowiązek z urzędu badać, kto jest spadkobiercą w tym także, czy w skład spadku wchodzi gospodarstwo rolne, czy też wkład w rolniczej spółdzielni produkcyjnej. Wykonując ten obowiązek sąd nie jest związany wcześniejszymi ustaleniami poczynionymi w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku (por. uchwałę Sądu najwyższego z dnia 21 września 1984 r., sygn. akt III CZP 55/84

Postanowienie SN z dnia 14 października 2009 r., V CSK 118/09

Standard: 69875 (pełna treść orzeczenia)