Udział w zysku i stracie wspólnika występującego albo spadkobiercy wspólnika (art. 65 § 5 k.s.h.)

Warunkiem uznania sprawy za niezakończoną w rozumieniu art. 65 § 5 k.s.h. jest rozpoczęcie jej prowadzenia przed rozwiązaniem spółki lub wystąpieniem wspólnika, a także rozliczenie jedynie tych dochodów, które są związane z przedmiotem działalności spółki. Inne wierzytelności, nawet niewymagalne, ale istniejące w chwili rozwiązania spółki, są uwzględniane w ramach jednorazowego rozliczenia dokonywanego na podstawie art. 65 § 1 i 2 k.s.h.

Treść art. 65 § 5 k.s.h. wskazuje, że wspólnik występujący ze spółki lub jego spadkobierca zachowują uprawnienie do udziału w dochodach ze spraw niezakończonych i mogą z żądaniem odpowiedniego rozliczenia tych dochodów występować wielokrotnie. Ograniczenia istniejące w tym zakresie obejmują wymóg ukończenia roku obrotowego i pozwalają na dochodzenie żądania rozliczenia za dany rok obrachunkowy jedynie raz.

Art. 65 § 5 k.s.h. wskazuje, że osoby, które utraciły status wspólników nie mają wpływu na prowadzenie spraw niezakończonych. Mogą żądać jedynie wyjaśnień i rachunków dotyczących takich spraw, co może pozbawić je możliwości precyzyjnego wskazania kwoty, która przypada im w ramach podziału zysku i strat. Nakazuje to przyjąć, że na powódce spoczywał obowiązek wykazania, że w danym roku obrachunkowym został osiągnięty dochód ze spraw lub sprawy niezakończonej, podlegający rozliczeniu. Natomiast spółka lub wspólnik, który przejął majątek spółki ma możliwość wykazania, w oparciu o posiadane dokumenty, że faktyczny zysk podlegający rozliczeniu jest inny niż wskazany przez powoda i na nim spoczywa obowiązek wykazania takich okoliczności. 

Koniecznym warunkiem dla uznania sprawy za „nieskończoną" jest rozpoczęcie jej prowadzenia w okresie poprzedzającym rozwiązanie spółki lub wystąpienie wspólnika.

 Istotna jest ocena, czy w przypadku zakończenia wówczas sprawy uzyskana kwota miałaby wpływ na wynik bilansowy spółki. Nie można jednak przyjąć, że jest to kryterium wystarczające. Użycie w art. 65 § 5 k.s.h. pojęcia dochodu ze spraw niezakończonych i stwierdzenie, że wspólni ustępujący ze spółki tracą wpływ na sposób ich prowadzenia wskazują, że przepis ten przewiduje obowiązek rozliczenia jedynie tych dochodów, które są związane z przedmiotem działalności spółki. Inne wierzytelności, nawet niewymagalne, ale istniejące już w chwili rozwiązania spółki, powinny być uwzględnione w ramach rozliczenia dokonywanego jednorazowo, stosownie do art. 65 § 1 i § 2 k.s.h.

Wadliwe sporządzenie rozliczenia z ustępującym wspólnikiem, w wyniku pominięcia części majątku spółki, nie może uzasadniać późniejszego wystąpienia o rozliczenie takich kwot na podstawie art. 65 § 5 k.s.h. Bez znaczenia dla roszczenia opartego na art. 65 § 5 k.s.h. pozostawało zatem twierdzenie powódki, że zasądzona od niej kwota nie została ujęta w bilansie sporządzonym na dzień 31 grudnia 2005 r. W przypadku wadliwego sporządzenia tego bilansu powódka mogła dochodzić innego roszczenia.

Wyrok SN z dnia 25 stycznia 2012 r., V CSK 62/11

Standard: 68963 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy

Wspólnik, który przejął majątek spółki w trybie  art. 66 k.s.h. prowadzi sprawy jeszcze niezakończone i w tym zakresie kontynuuje działalność rozwiązanej spółki. Użyte w przepisie sformułowanie „prowadzenie spraw” należy rozumieć szeroko; mogą tu wchodzić w grę zarówno czynności pozasądowe, jak i czynności sądowe, związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, np. realizacja wcześniej zawartych umów, zawieranie kolejnych umów w ramach wcześniej zawartej umowy ramowej, wykonanie prawa odstąpienia, czy też dochodzenie roszczeń na drodze sądowej lub pozasądowej od nielojalnych kontrahentów.

Postanowienie SN z dnia 19 grudnia 2007 r., V CSK 343/07

Standard: 68964 (pełna treść orzeczenia)