Zagadnienia intertemporalne w zakresie przynależności składników majątkowych

Na podstawie art. art. X dekretu z dnia 29 maja 1946 r. – Przepisy wprowadzające prawo małżeńskie majątkowe (Dz. U Nr 31, poz. 197 ze zm.) prawo małżeńskie majątkowe stosuje się do powstałych po jego wejściu w życie stosunków majątkowych między małżonkami, chociażby zawarli oni małżeństwo przed tym dniem, a stosownie do jego art. XI (§ i i 2) małżonkowie, którzy przed dniem wejścia w życie prawa małżeńskiego majątkowego nie zawarli majątkowej umowy małżeńskiej, podlegają przewidzianemu w tym prawie ustrojowi ustawowemu dopiero po upływie roku od jego wejścia w życie. Według tej daty ocenia się stosunki majątkowe małżeńskie zależnie od czasu powstania ustroju ustawowego. Prawo majątkowe małżeńskie (dekret z dnia 29 maja 1946 r. Dz.U. Nr 31, poz. 196 ze zm.) weszło w życie w dniu 1 października 1946 r. Małżonkowie B. podlegali więc ustrojowi ustawowemu począwszy od 1 października 1947 r.

Ustrojem ustawowym na gruncie tego prawa był ustrój podziału dorobku przewidujący w czasie jego trwania podział majątku każdego z małżonków na majątek osobisty (określony w art. 16) i majątek dorobkowy (wymieniony przykładowo w art. 17 § 2), Przedmioty nabyte w czasie jego trwania należały do majątku dorobkowego, jeżeli na mocy wyraźnego przepisu nie podlegały zaliczeniu do majątku osobistego. Z chwilą ustania tego ustroju, majątki dorobkowe obojga małżonków podlegały zsumowaniu, tworząc wspólną masę, która ulegała podziałowi po połowie między małżonkami.

Z chwilą wejścia w życie Kodeksu rodzinnego – ustawa z dnia 27 czerwca 1950 r. (Dz. U. Nr 50, poz. 308 ze zm. – dalej k.r.) ustrojem ustawowym stała się wspólność dorobku (wspólność ustawowa). Przepis art. 21 § 1 kr stanowił, że prawa majątkowe nabyte przez któregokolwiek z małżonków w czasie trwania małżeństwa i stanowiące jego dorobek są wspólnym majątkiem małżonków. Przepisy Kodeksu rodzinnego o wspólności ustawowej miały zastosowanie do istniejącego w chwili jego wejścia w życie (1 października 1950 r.) majątku dorobkowego powstałego kiedykolwiek po zawarciu związku małżeńskiego (art. XVIII ustawy z dnia 27 czerwca 1950 r. – Przepisy wprowadzające kodeks rodzinny (Dz.U. Nr 50, poz. 309).

Wraz z wejściem w życie Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego – ustawa z dnia 5 marca 1964 r. (Dz. U. Nr 9, poz. 59 – dalej kro) wprowadzony nim ustrój wspólnoty majątkowej stawał się ustrojem ustawowym dla małżeństw już zawartych, o ile nie podlegały ustrojowi umownemu lub przymusowemu (art. V ustawy z dnia 5 marca 1964 r., przepisy wprowadzające kodeks rodzinny i opiekuńczy, Dz.U. Nr 9, poz. 60 – dalej p.w.k.r.o.). Jeżeli w chwili wejścia w życie kodeksu rodzinnego i opiekuńczego stosunki majątkowe między małżonkami podlegały wspólności ustawowej w rozumieniu kodeksu rodzinnego z 1950 r., to składniki majątku małżonków istniejące w chwili wejścia w życie kodeksu rodzinnego i opiekuńczego należały od tej chwili do majątku wspólnego albo do majątku odrębnego stosownie do przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (art. VIII p.w.k.r.o.). Na podstawie tych przepisów, w nieznacznym jedynie stopniu zmieniających dotychczasowe unormowania o składzie majątku wspólnego nie uległa zmianie przynależność przedmiotowej nieruchomości do tego majątku.

Wyrok SN z dnia 7 lipca 2011 r., II CSK 651/10

Standard: 70449 (pełna treść orzeczenia)

Ustawa z dnia 17 czerwca 2004 r. nowelizująca z dniem 20 stycznia 2005 r. przepisy działu III tytułu I kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, w ust. 2 art. 5 statuuje zasadę, że jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy stosunki majątkowe małżonków podlegały wspólności ustawowej, składniki majątków istniejące w tym dniu zalicza się do majątku wspólnego albo majątków osobistych, stosownie do przepisów ustawy. Wymieniony przepis, wzorem art. VIII p.w.k.r.o., wyraźnie zatem odsyła do zmienionych przepisów regulujących ustrój majątkowy małżonków, co w rozważanym przypadku oznacza odesłanie do art. 31 i 33 k.r.o w ich obecnym brzmieniu (por. uz. uchwał SN z dnia 10 stycznia 1968 r., III CZP 102/67 oraz z dnia 2 stycznia 1975 r., III CZP 82/74).

Uchwała SN z dnia 25 listopada 2005 r., III CZP 59/05

Standard: 68075 (pełna treść orzeczenia)