Odpadnięcie fragmentu balustrady jako oderwanie się części budowli (art. 434 k.c.)

Balustrada powinna zapewniać bezpieczne korzystanie z balkonu. Odpadnięcie - w wyniku potknięcia się i upadku na nią osoby znajdującej się na balkonie - fragmentu balustrady urządzonej z płyty szklanej, stanowi oderwanie się części budowli. Za szkodę jakiej ona doznała na skutek wypadnięcia wraz z odłamkami balustrady na zewnątrz balkonu, odpowiada więc - na zasadzie art. 434 k.c. - samoistny posiadacz tej budowli. Jest to odpowiedzialność z tytułu ryzyka. Brzmienie tego przepisu bowiem wskazuje, że wobec poszkodowanego, który wykaże, iż jego szkoda jest skutkiem (art. 361 k.c.) oderwania się części budowli, może samoistny posiadacz uwolnić się od odpowiedzialności, gdy udowodni, że oderwanie się części budowli nie wynikało ani z braku utrzymania budowli w należytym stanie, ani z wady w budowie. Z tego wynika, że nie byłoby - już w braku związku przyczynowego między szkodą a oderwaniem się części balkonu -przeciwwskazań do odmowy uwzględnienia powództwa odszkodowawczego, gdyby się okazało, że osoba bezpośrednio poszkodowana z tego balkonu wyskoczyła na zewnątrz w zamiarze popełnienia samobójstwa.

Przepis art. 434 zd. 2 k.c. wskazuje, że ryzyko samoistnego posiadacza rozciąga się tylko na wady konstrukcyjne oraz na brak utrzymania budowli w należytym stanie. Może więc on uwolnić się od odpowiedzialności również wtedy, gdy udowodni, że zachowanie się samego poszkodowanego było wyłączną -choć nie koniecznie zawinioną - przyczyną oderwania się części budowli.

Oznacza to, że pozwana Spółdzielnia mogłaby skutecznie podnosić w swej obronie, że mąż powódki spowodował rozbicie osłony balkonowej, gdyby wykazała, że budowlę - nie mającą wady konstrukcyjnej - utrzymywała w należytym stanie. Nie broni jej natomiast okoliczność, że wzniesienie budowli powierzyła wyspecjalizowanemu przedsiębiorstwu budowlanemu według dokumentacji technicznej, zatwierdzonej przez władze budowlaną. Inwestor bezpośredni, który zlecił wykonanie budowli wyspecjalizowanemu przedsiębiorstwu budowlanemu, staje się jej samoistnym posiadaczem od chwil oddania mu tej budowli (art. 652 k.c.); od tej chwili więc, on nie zaś wykonawca względnie inwestor zastępczy, odpowiada - w warunkach określonych w art. 434 k.c. - za szkodę wyrządzoną przez oderwanie się części budowli.

Wyrok SN z dnia 22 listopada 1985 r., II CR 378/85

Standard: 67285 (pełna treść orzeczenia)