Zarzut przedawnienia jako oświadczenie woli dłużnika

Do oświadczenia o uchyleniu się od zaspokojenia roszczenia stosuje się zasady obowiązujące przy składaniu oświadczeń woli (por. wyrok SN z dnia 19 sierpnia 2004 r., V CK 38/04). Dopiero skuteczne oświadczenie woli dłużnika (art. 61 k.c.), wyrażone przez każde zachowanie się, które ujawnia jego wolę w sposób dostateczny (art. 60 k.c.), pozbawia roszczenie cechy zaskarżalności; roszczenie przekształca się w roszczenie naturalne. 

Postanowienie SN z dnia 18 stycznia 2019 r., III CZP 63/18

Standard: 71094 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy

Podniesienie zarzutu przedawnienia jest czynnością procesową, którego adresatem jest Sąd, skoro przedawnienie dotyczy przymusu państwowego i wywołuje skutki prawne w stosunku do roszczeń jedynie w sferze ich zaskarżalności. Następuje poprzez złożenie przez dłużnika oświadczenia woli, w którym powołuje się on na upływ czasu.

Podniesienie zarzutu przedawnienia zarówno z perspektywy prawa materialnego, jak i prawa procesowego nie wymaga użycia konkretnego zwrotu „podnoszę zarzut przedawnienia” lub wyraźnego oświadczenia, że z powołaniem się na zarzut przedawnienia dłużnik odmawia zaspokojenia egzekwowanego roszczenia. Wystarczającym jest, że zamiar skorzystania z zarzutu przedawnienia wynika z całokształtu zachowania strony w procesie. W konsekwencji sposób podniesienia tego zarzutu jest obojętny, byleby tylko złożone oświadczenie woli wyrażało wolę skorzystania z tego zarzutu w sposób dostateczny (art. 60 k.c.).

Wyrok SN z dnia 12 września 2018 r., II CSK 664/17

Standard: 22113 (pełna treść orzeczenia)

Nie jest dopuszczalne podniesienie zarzutu przedawnienia w sposób dorozumiany.

Ustawa wprawdzie nie wymaga formy szczególnej dla oświadczenia obejmującego zarzut przedawnienia, a zgodnie z art. 60 k.c., z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny. Aby jednak określone zachowanie uznać za oświadczenie woli (czynność prawną), musi ono w świetle dyrektyw wykładni oświadczeń woli wynikających z art. 65 k.c. wskazywać w danej sytuacji niewątpliwie na zamiar wywołania określonych skutków prawnych (por. wyroki SN z dnia 22 czerwca 2006 r., V CSK 70/06, 23 maja 2007 r., V CSK 23/07, i 16 lutego 2012 r., III CSK 208/11), zaś z żadnego zachowania dłużnika, bez wyraźnego sformułowania przez niego zarzutu przedawnienia, nie można bodaj nigdy – praktycznie rzecz biorąc – wywodzić w zgodzie z tymi dyrektywami w sposób dostatecznie pewny zamiaru podniesienia przez niego takiego zarzutu.

Wyrok SN z dnia 23 marca 2018 r., I CSK 351/17

Standard: 66412 (pełna treść orzeczenia)