Określenie żądania pozwu w razie zgłoszenia różnych podstaw faktycznych do zgłoszonego roszczenia

W odniesieniu do szczególnej postaci kumulacji roszczeń, polegającej na tym, że powód formułuje jedno żądanie, opierając je na różnych i niezależnych podstawach faktycznych, konstytuujących odrębne roszczenia procesowe, z założeniem, że do uwzględnienia żądania wystarczająca jest zasadność jednego z przytoczonych tytułów, w pozwie należy określić, w jakiej kolejności sąd powinien ocenić przytoczone w pozwie kompleksy okoliczności faktycznych. Wymaganie to powoduje, że żądanie pozwu oparte na alternatywnych podstawach faktycznych staje się konstrukcyjnie bliskie zgłoszeniu wniosku głównego i ewentualnego, z zastrzeżeniem specyfiki wynikającej z jedności żądania. 

Określenie, które z alternatywnych uzasadnień żądania (podstaw faktycznych) ma charakter główny, które zaś ewentualny, nie musi nastąpić wprost; preferowana przez powoda kolejność ich oceny może wynikać z wykładni żądania lub z uzasadnienia pozwu, nie może być jednak pozostawiona swobodzie sądu (por. wyrok SN z dnia 16 czerwca 2004 r., III CK 139/03).

W razie niejasności co do tego elementu powództwa sąd powinien wezwać powoda do jej usunięcia (por. odpowiednio wyrok SN z dnia 15 lipca 2011 r., I PK 10/11). 

Niezadośćuczynienie temu wezwaniu wyłącza możliwość merytorycznej oceny powództwa w całości ze względu na brak należycie określonego żądania pozwu; sąd nie jest władny w takim stanie rzeczy samodzielnie dokonać wyboru podstawy faktycznej, w aspekcie której żądanie miałoby być rozpatrzone (por. orzeczenia SN z dnia 5 października 1960 r., 4 CZ 98/60 i z dnia 24 maja 1962 r., 2 CR 272/62 oraz postanowienie SN z dnia 3 grudnia 2015 r., III CZP 93/15).

Wyrok SN z dnia 28 sierpnia 2019 r., IV CSK 255/18

Standard: 65879 (pełna treść orzeczenia)