Połączenie i podział gruntu oddanego w użytkowanie wieczyste przez użytkownika wieczystego (art. 21 u.k.w.h.)
Połączenie, podział nieruchomości (art. 21 u.k.w.h.) Użytkowanie wieczyste (art. 232 k.c.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Uprawnienie do łączenia lub podziału nieruchomości przysługuje jednak wyłącznie właścicielowi nieruchomości, a nie użytkownikowi wieczystemu (zob. uchwała SN z dnia 7 kwietnia 2006 r., III CZP 24/06, postanowienie SN z dnia 19 lutego 2003 r., V CK 278/02, wyrok SN z dnia 8 listopada 2007 r., III CSK 183/07). Przeciwny, lecz odosobniony pogląd dopuszczający możliwość łączenia nieruchomości także na wniosek użytkownika wieczystego zajął Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 23 stycznia 2013 r., I CSK 258/12.
Przyznanie użytkownikowi wieczystemu prawa do łączenia i podziału nieruchomości niezależnie od woli właściciela nieruchomości obciążonej użytkowaniem wieczystym prowadziłoby do tego, że w księdze wieczystej założonej dla takiej nieruchomości należałoby wpisać jej właściciela, nawet bez żadnego wniosku z jego strony. W konsekwencji, to nie uprawniony właściciel, lecz użytkownik wieczysty decydowałby, jaka część gruntu jest nieruchomością, mimo że jej pojęcie związane jest z własnością.
Związanie przez ustawodawcę, możliwość łączenia i podziału nieruchomości tylko z osobą, której przysługuje prawo własności było celowym działaniem ustawodawcy, nie ma więc podstaw do uznania, że art. 21 KWU zawiera lukę prawną wymagającą uzupełnia w drodze jego stosowania odpowiedniego lub przez analogię do użytkownika wieczystego.
Przyznania użytkownikowi wieczystemu prawa do podziału gruntu, na którym ustanowione jest jego prawo, nie uzasadnia treść art. 233 KC, jest to bowiem uprawnienie związane tylko z prawem własności, co wynika wyraźnie z art. 46 KC oraz z art. 21 KWU. Przyznanie takiego uprawnienia użytkownikowi wieczystemu jako wyjątku od zasady, że pojęcie nieruchomości gruntowej związane jest tylko z prawem własności, wymagałaby wyraźnego zezwolenia ustawodawcy, którego nie zawierają obowiązujące regulacje prawne.
Wyrok SN z dnia 8 kwietnia 2016 r., I CSK 259/15
Standard: 65715 (pełna treść orzeczenia)
Użytkownik wieczysty nie może dokonać podziału gruntu oddanego mu w użytkowanie wieczyste.
Przyjmuje się w doktrynie i orzecznictwie, że, gdy właściciel wyraża taką wolę, może podzielić nieruchomość i utworzyć dla nowej nieruchomości odrębną księgę wieczystą. Uprawnienie do łączenia lub podziału nieruchomości przysługuje jednak wyłącznie właścicielowi nieruchomości, a nie użytkownikowi wieczystemu (uchwała SN z dnia 7 kwietnia 2006 r., III CZP 24/06, OSNC 2007, nr 2, poz. 24, postanowienie SN z dnia 19 lutego 2003 r., V CK 278/02, wyrok SN z dnia 8 listopada 2007 r., III CSK 183/07)
Stanowisko odmawiające użytkownikowi wieczystemu prawa do łączenia i podziału nieruchomości spotkało się z krytyką części doktryny. Łączenie nieruchomości na wniosek użytkownika wieczystego dopuścił także Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 23 stycznia 2013 r., I CSK 258/12.
Podstawowe znaczenie ma w tym przeglądzie samo pojęcia nieruchomości gruntowej.
Użytkownik wieczysty może korzystać z nieruchomości i rozporządzać nią tylko w granicach przysługującego mu prawa. Z prawa użytkowania wieczystego jako prawa na rzeczy, która stanowi przedmiot własności innej osoby, nie można jednak wyprowadzać uprawnienia do dzielenia lub łączenia nieruchomości. Są to bowiem uprawnienia związane tylko z prawem własności, co wynika wyraźnie z art. 46 KC oraz z art. 21 KWU. Przyznanie takiego uprawnienia użytkownikowi wieczystemu, jako wyjątku od zasady, że pojęcie nieruchomości gruntowej związane jest tylko z prawem własności, wymagałaby wyraźnego zezwolenia ustawodawcy, którego nie znajdujemy w przepisach prawnych. Mając na względzie, że jest to celowy zamiar ustawodawcy i nie mamy tu do czynienia z luką w prawie, brak podstaw, aby w drodze wykładni, w istocie contra legem, przyznawać użytkownikowi wieczystemu uprawnienie do łączenia i dzielenia nieruchomości gruntowej, oddanej mu w użytkowanie wieczyste.
Istotnym argumentem, w przekonaniu zwolenników przyznania użytkownikowi wieczystemu uprawnienia do łączenia i dzielenia gruntu oddanegomu w użytkowanie wieczyste, ma być treść art. 626[2] § 5 KPC. Z przepisu tego wynika, że wniosek o dokonanie wpisu może złożyć właściciele nieruchomości, użytkownik wieczysty, osoba, na rzecz której wpis ma nastąpić, albo wierzyciel, jeżeli przysługuje mu prawo, które może być wpisane w księdze wieczystej. Skoro użytkownik wieczysty jest uprawniony do złożenia wniosku, to tym samym, mając na względzie, że zgodnie z art. 626[8] § 10 KPC, założenie księgi wieczystej następuje z chwilą dokonania pierwszego wpisu, można również uznać, iż jest uprawniony do złożenia księgi wieczystej. Oceniając ten argument warto zwrócić uwagę, że uprawnie użytkownika wieczystego do podziału nieruchomości, na której ustanowione zostało jego prawo, wywodzi się z przepisów regulujących postępowanie o dokonanie wpisu. Budzić musi zasadniczy sprzeciw wywodzenie uprawnienia składającego się na treść prawa użytkowania wieczystego z przepisów regulujących postępowanie związane z dokonywaniem wpisów do księgi wieczystej.
Uchwała SN z dnia 13 marca 2015 r., III CZP 116/14
Standard: 65713 (pełna treść orzeczenia)