Właściwość miejscowa ogólna dla osób prawnych, których działalność obejmuje całe terytorium państwa

W orzecznictwie pojawiły się wątpliwości odnośnie do ustalania właściwości miejscowej ogólnej dla osób prawnych, których działalność obejmuje całe terytorium państwa (podobnie jak pozwany bank) i pogląd o właściwości w takiej sytuacji sądu miejsca siedziby jednostki organizacyjnej osoby prawnej, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie. Kwestia te wyjaśniona została ostatecznie w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 27 października 1988 r., III CZP 43/88, gdzie stwierdzono, że: "art. 30 k.p.c. określa właściwość ogólną sądów w sprawach przeciwko wszystkim - poza Skarbem Państwa - osobom prawnym, a więc również i tym, których działalność obejmuje teren całego kraju; przepis szczególny może określać tę właściwość w sposób odmienny".

W przypadku pozwanego banku konsument pozywając bank mógłby być przekonany, że musi skierować pozew do sądu w Warszawie. Już sama wizja kosztownych i czasochłonnych wyjazdów do sądu w stolicy, czy zatrudnienia prawnika z W., w przypadku sporu o nieduże pieniądze, może skutecznie zniechęcić konsumenta do wdania się w taki spór i w konsekwencji spowodować jego rezygnację z dochodzenia słusznych roszczeń w stosunku do banku. Taki zapis może spowodować przekonanie konsumenta, iż wytaczając powództwo nie będzie mógł z korzyścią dla siebie wytoczyć powództwa w sądzie właściwym dla siedziby oddziału banku, a tym samym spowoduje nieskorzystanie z właściwości przemiennej, o której stanowią art. 34 k.p.c. (miejsce wykonania zobowiązania), art. 33 (miejsce oddziału przedsiębiorcy) i art. 35 k.p.c. (miejsce zdarzenia wywołującego szkodę).

Wyrok SA w Warszawie z dnia 10 grudnia 2013 r., VI ACa 650/13

Standard: 65499 (pełna treść orzeczenia)

Artykuł 30 k.p.c. określa właściwość ogólną sądów w sprawach przeciwko wszystkim - poza Skarbem Państwa - osobom prawnym, a więc również i tym, których działalność obejmuje teren całego kraju; przepis szczególny może określać tę właściwość w sposób odmienny.

Zgodnie z treścią art. 30 k.p.c. powództwo przeciwko osobie prawnej lub innemu podmiotowi nie będącemu osobą fizyczną wytacza się według miejsca ich siedziby. Pojęcie siedziby osoby prawnej określa art. 41 k.c., według którego siedzibą takiej osoby jest miejscowość, w której ma siedzibę jej organ zarządzający, jeżeli ustawa lub oparty na niej statut nie stanowią inaczej.

Artykuł 30 k.p.c. znajduje się w grupie przepisów zatytułowanej "właściwość ogólna", ma on więc zastosowanie wtedy, gdy nie zachodzą warunki uzasadniające wybór przez powoda innego sądu, zgodnie z przepisami o właściwości przemiennej (art. 32-37), lub gdy takie warunki zachodzą, lecz strona powodowa nie chce z nich skorzystać (art. 31 k.p.c.).

Artykuł 29 k.p.c. określający odmienną zasadę właściwości w sprawach, gdzie Skarb Państwa jest stroną pozwaną, jest przepisem szczególnym w stosunku do art. 30 k.p.c., a jako taki nie powinien być interpretowany rozszerzająco.

Uchwała SN z dnia 27 października 1988 r., III CZP 43/88 

Standard: 32675 (pełna treść orzeczenia)