Obniżenie wysokości dochodzonego roszczenia na podstawie art. 5 k.c.

Art. 5 k.c. może być bowiem stosowany do każdej postaci prawa podmiotowego, w tym do roszczeń o wykonanie umowy, mimo że zgodnie z art. 354 § 1 k.c., dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego.

Dla zastosowania art. 5 k.c. nie ma znaczenia, że stroną powodową nie była osoba fizyczna, lecz osoba prawna - Skarb Państwa (por. wyrok SN z dnia 4 października 2001 r., I CKN 458/00) ani też to, iż roszczenie wynikało z umowy związanej z szeroko ujętą działalnością gospodarczą.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego, w szczególności na gruncie stosunków zobowiązaniowych, przyjmowano wielokrotnie, że zastosowanie ochrony przewidzianej w art. 5 k.c. może prowadzić do odmowy uwzględnienia, czy obniżenia wysokości dochodzonego roszczenia.

W orzecznictwie dopuszczono nawet możliwość obniżenia wysokości świadczenia, do którego prawo wynika z ustawy (por. uchwała SN z dnia 14 października 1977 r., III CZP 77/77 oraz postanowienie SN z dnia 22 stycznia 2009 r., III CSK 251/08, nie publ.). Reasumując, nie ma przeszkód do uznania za nadużycie prawa żądania spełnienia świadczenia umownego w pełnej wysokości dochodzonego na podstawie umowy sprzedaży akcji spółki prawa handlowego. 

Wyrok SN z dnia 8 kwietnia 2016 r., I CSK 285/15

Standard: 64716 (pełna treść orzeczenia)

Nie można w sposób generalny wyłączyć możliwości zastosowania art. 5 k.c. jako podstawy do obniżenia spłat lub dopłat z udziałów przy podziale majątku wspólnego byłych małżonków. Dopuszczalność takiej sądowej korekty wysokości tych należności musi być, rzecz jasna, usprawiedliwiona wyjątkowymi okolicznościami.

Postanowienie SN z dnia 22 stycznia 2009 r., III CSK 251/08

Standard: 64718 (pełna treść orzeczenia)