Naruszenie zasady niezmienności składu w kontekście nieważności postępowania; skład sprzeczny z losowaniem (art. 379 pkt 4 k.p.c.)
Nieważność ze względu na skład sądu sprzeczny z przepisami prawa (art. 379 pkt 4 k.p.c.) Zasady zmiany składu sądu (art. 47b u.s.p.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Zasady przydzielania i ponownego przydziału spraw wchodzą w zakres pojęcia sądu „ustanowionego ustawą”, ponieważ nie tylko obejmuje ono podstawę prawną samego istnienia sądu, lecz również wymaga poszanowania składu orzekającego w każdej sprawie oraz istnienia wszelkich innych przepisów prawa krajowego, których nieprzestrzeganie sprawia, że udział jednego lub kilku sędziów w rozpoznawaniu sprawy jest obarczony nieprawidłowością.
Wykonywanie funkcji sędziego musi być chronione nie tylko przed wszelkimi bezpośrednimi wpływami w formie instrukcji, ale także przed bardziej pośrednimi formami wpływu, które mogą wpływać na orzeczenia sądowe [zob. podobnie wyroki: z dnia 11 lipca 2024 r., Hann-Invest i in., C‑554/21, C‑622/21 i C‑727/21; a także z dnia 14 listopada 2024 r., S. (Zmiana składu sądu), C‑197/23].
Powyższe gwarancje niezawisłości i bezstronności wymagają istnienia zasad, w szczególności co do składu danego organu, pozwalających wykluczyć, w przekonaniu jednostek, wszelką uzasadnioną wątpliwość co do niezależności tego organu od czynników zewnętrznych oraz neutralności względem ścierających się przed nim interesów (wyrok z dnia 11 lipca 2024 r., Hann-Invest i in., C‑554/21, C‑622/21 i C‑727/21).
Art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE wymaga również istnienia sądu „ustanowionego uprzednio na mocy ustawy” w świetle nierozerwalnych więzi, jakie istnieją między dostępem do takiego sądu a gwarancjami niezawisłości i bezstronności sędziów.
Odniesienie do „sądu ustanowionego na mocy ustawy” zawarte również w art. 47 akapit drugi Karty odzwierciedla w szczególności zasadę państwa prawnego i dotyczy nie tylko podstawy prawnej samego istnienia sądu, ale także składu orzekającego w każdej sprawie oraz wszelkich innych przepisów prawa krajowego, których nieprzestrzeganie sprawia, że udział jednego lub kilku sędziów w rozpoznawaniu sprawy jest obarczony nieprawidłowością (zob. analogicznie wyrok z dnia 29 marca 2022 r., Getin Noble Bank, C‑132/20).
W konsekwencji art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE wymaga w tym zakresie także tego, by przepisy regulujące obsadzanie składów orzekających umożliwiały wykluczenie jakiejkolwiek nieuprawnionej ingerencji w proces podejmowania decyzji w danej sprawie osób spoza składu orzekającego rozpoznającego tę sprawę, przed którymi strony nie mogły przedstawić swoich argumentów (zob. podobnie wyrok z dnia 11 lipca 2024 r., Hann-Invest i in., C‑554/21, C‑622/21 i C‑727/21).
Wyrok TSUE z dnia 6 marca 2025 r., C-647/21
Standard: 87702 (pełna treść orzeczenia)
Naruszenie § 45 ust. 1 pkt 1 tego regulaminu nie może prowadzić do nieważności postępowania ze względu na sprzeczność składu sądu z przepisami prawa, albowiem treść tego przepisu stanowi jedynie dyrektywę porządkowo-organizacyjną.
Przepisy Kodeksu postępowania cywilnego określające przyczyny nieważności powinny być interpretowane ściśle, co wyklucza zarówno wykładnię rozszerzającą, jak i ścieśniającą. Należy przyjąć, że chodzi o sytuacje o znacznym ciężarze gatunkowym, które naruszają ład procesowy w stopniu powodującym, że sąd drugiej instancji nie może ich pominąć.
Waga naruszenia § 45 ust. 1 pkt 1 regulaminu z dnia 18 czerwca 2019 r. warunku tego nie spełnia. Nie odpowiada stopniowi naruszenia ani też innym sytuacjom, kwalifikowanym jako sprzeczność składu orzekającego z przepisami prawa, z którymi w orzecznictwie Sądu Najwyższego wiąże się sankcja nieważności, o których wspomniano powyżej.
Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 5 grudnia 2019 r., III UZP 10/19 odnosił się do zasady niezmienności składu, którą to zasadę należy stosować od momentu ustalenia tego składu wskutek losowania. Uchwała dotyczyła nieważności postępowania wynikających z innych okoliczności powodujących niedozwoloną przepisami ustrojowymi zmianę składu sądu. Nie można jednak nie zauważyć, iż po wydaniu przez Sąd Najwyższy uchwały III UZP 10/19, na podstawie ustawy z dnia 20 grudnia 2019 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych, ustawy o Sądzie Najwyższym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2020 r., poz. 190), do art. 55 p.u.s.p. dodany został § 4, zgodnie z którym „Sędzia może orzekać we wszystkich sprawach w swoim miejscu służbowym, a w innych sądach w przypadkach określonych w ustawie (jurysdykcja sędziego). Przepisy o przydziale spraw oraz wyznaczaniu i zmianie składu sądu nie ograniczają jurysdykcji sędziego i nie mogą być podstawą stwierdzenia sprzeczności składu sądu z przepisami prawa, nienależytego obsadzenia sądu lub udziału osoby nieuprawnionej lub niezdolnej do orzekania w wydaniu orzeczenia
Wyrok SN z dnia 8 sierpnia 2023 r., I PSKP 41/22
Standard: 74479 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 74500