Obowiązek Państwa udzielenia dowodów i informacji

Dla skutecznego działania systemu skarg indywidualnych wprowadzonego w ramach artykułu 34 Konwencji kolosalne znaczenie ma wypełnianie przez Państwa obowiązku w ramach art. 38 udzielenia wszelkich niezbędnych ułatwień w celu umożliwienia właściwego i skutecznego rozpatrzenia skarg, niezależnie czy chodzi o przeprowadzenie dochodzenia w zakresie ustalania faktów, czy wykonywanie ogólnych obowiązków związanych z rozpoznawaniem skarg.

Brak realizacji przez Rząd, bez przedstawienia zadawalającego uzasadnienia, obowiązku przedłożenia pozostających w jego dyspozycji informacji, może skutkować nie tylko wyciągnięciem konkluzji o zasadności zarzutów skarżącego, ale również może świadczyć negatywnie o poziomie przestrzegania przez pozwane Państwo jego obowiązków wynikających z art. 38 Konwencji (patrz, między innymi, Janowiec i Inni, Tahsin Acar przeciwko Turcji [WI], 26307/95, ETPC 2004 III; Timurtaş przeciwko Turcji, nr 23531/94, ETPC 2000 VI; i Szamajew i Inni przeciwko Gruzji i Rosji, nr 36378/02, ETPC 2005‑III).

W szczególności w sprawie, gdzie w skardze podniesiono kwestie dotyczące skuteczności śledztwa, akta śledztwa karnego są kluczowe przy ustalaniu stanu faktycznego, a ich brak może szkodzić prawidłowemu rozpoznaniu skargi przez Trybunał zarówno w kwestii dopuszczalności, jak i meritum sporu (patrz Tanrıkulu przeciwko Turcji [WI], nr 23763/94, ETPC 1999 IV; i Imakajewa przeciwko Rosji, nr 7615/02, ETPC 2006‑XIII (wyciągi)).

Obowiązek określony w artykule 38 jest następstwem obowiązku nieprzeszkadzania w efektywnym korzystaniu z prawa do skargi indywidualnej przewidzianym w art. 34 Konwencji. W istocie efektywne skorzystanie z tego prawa może być zniweczone poprzez niepodjęcie przez Wysoką Układającą się Stronę współpracy z Trybunałem w badaniu wszystkich okoliczności faktycznych sprawy, w szczególności poprzez nieprzedłożenie dowodów, które Trybunał uznaje za kluczowe. Przepisy te pozostają ze sobą w związku w celu zagwarantowania sprawnego postępowania sądowego, odnoszą się bardziej do problemów proceduralnych niż do zarzutów skarżących, wysuwanych w oparciu o prawnomaterialne uregulowania Konwencji lub Protokołów (patrz między innymi sprawa Janowiec i Inni).

Trybunał wielokrotnie utrzymywał, będąc gospodarzem postępowania i zasad, na których się ono opiera, że posiada pełną dyskrecję nie tylko w ocenie dopuszczalności i przydatności, ale również w ocenie wartości dowodowej każdego materiału dowodowego. Tylko Trybunał może zdecydować, czy i w jakim stopniu udział określonego świadka miałby znaczenie dla dokonywanej oceny faktów oraz jaki rodzaj dowodów strony powinny przedłożyć celem właściwego zbadania sprawy. Strony są zobowiązane do spełnienia żądań dowodowych i instrukcji co do terminowego informowania o zaistniałych przeszkodach w ich spełnieniu, jak również przedstawienia uzasadnionych i przekonujących wyjaśnień w przypadku uchybienia tym obowiązkom.

W związku z tym okolicznością wystarczającą jest uznanie przez Trybunał dowodów zawartych w żądanym postanowieniu/zarządzeniu za niezbędne dla ustalenia faktów w niniejszej sprawie (patrz, między innymi, Irlandia przeciwko Wielkiej Brytanii, 18 stycznia 1978 r. Seria A nr 25; Janowiec i Inni i Dawidow i Inni przeciwko Ukrainie, nr 17674/02 i 39081/02, 1 lipca 2010 r.; Niewmierzicki przeciwko Ukrainie, nr 54825/00, ETPC 2005-II (wyciągi) oraz Dedowski i Inni przeciwko Rosji, nr 7178/03, ETPC 2008 (wyciągi)).

Obowiązek przedstawienia żądanych przez Trybunał dowodów jest wiążący dla pozwanego Rządu od momentu wydania takiego zarządzenia, czy to przy zakomunikowaniu skargi, czy to na dalszym etapie postępowania.

Podstawowym wymogiem jest to, by żądane dokumenty zostały złożone w całości, jeśli Trybunał tak zarządzi, a wszelkie braki należycie wyjaśnione. Ponadto każdy zażądany materiał powinien zostać przedłożony niezwłocznie, a w każdym wypadku, w terminie wyznaczonym przez Trybunał. Znaczne i nieuzasadnione opóźnienie może prowadzić do uznania przez Trybunał wyjaśnień pozwanego państwa za nieprzekonujące (patrz Janowiec i Inni).

Husayn (Abu Zubaydah) przeciwko Polsce (Skarga nr 7511/13)

Standard: 4356

Nota źródłowa