Dowodzenie przed Trybunałem i ocena dowodów

Trybunał jest wyczulony na punkcie subsydiarnego charakteru swojej roli i konsekwentnie uznaje, że musi być ostrożny, przyjmując rolę pierwszoinstancyjnego sądu ustalającego fakty w sprawach, gdzie ze względu na ich szczególne okoliczności jest to nieuniknione (patrz Imakajewa, przytoczona powyżej, nr 7615/02, ETPC 2006-XIII (wyciągi); Aslakanowa i Inni przeciwko Rosji, nr 2944/06, 8300/07, 50184/07, 332/08 i 42509/10, § 96, 18 grudnia 2012 r.; oraz El-Masri).

Do oceny materiału dowodowego Trybunał przyjął zasadę dowodzenia „ponad uzasadnioną wątpliwość”. Jednakże nigdy nie było jego celem przyjęcie podejścia krajowych systemów prawnych, które ten standard wykorzystują. Jego rolą nie jest orzekanie o winie karnej lub odpowiedzialności cywilnej, ale o odpowiedzialności Układających się Stron na podstawie Konwencji. Specyfika jego zadania określonego w artykule 19 Konwencji – zapewnienie przestrzegania przez Układające się Strony zobowiązań wynikających z Konwencji – warunkuje jego podejście do kwestii dowodów i faktów. W postępowaniu przed Trybunałem nie ma żadnych proceduralnych przeszkód w dopuszczaniu dowodów lub wstępnie określonych zasad ich oceny. Trybunał uznaje wnioski, które w jego opinii są poparte swobodną oceną wszystkich dowodów, w tym takie wnioski, jakie mogą wynikać z faktów oraz stanowisk stron.

Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Trybunału, taki dowód może być zastosowany jedynie w przypadku istnienia wystarczająco mocnych, oczywistych i zbieżnych wniosków lub podobnych niewzruszalnych domniemań. Ponadto poziom perswazji niezbędny do dojścia do konkretnego wniosku oraz rozłożenia w związku z tym ciężaru dowodu jest nieodłącznie związany ze specyfiką faktów, charakterem zarzutów oraz prawem konwencyjnym. Trybunał bierze również pod uwagę znaczenie stwierdzenia, że Układające się Państwo naruszyło podstawowe prawa (patrz, między innymi, Irlandia przeciwko Wielkiej Brytanii, 18 stycznia 1978 r., Seria A nr 25; Naczowa i Inni przeciwko Bułgarii [WI], nr 43577/98 i 43579/98, ETPC 2005‑VII; Creangă przeciwko Rumunii [WI], nr 29226/03, 23 lutego 2012 r.; oraz El-Masri).

Chociaż to w gestii skarżącego leży prima facie wniesienie sprawy oraz obowiązek przedłożenia odpowiednich dowodów, to jeśli pozwane Państwo w odpowiedzi na jego zarzuty nie ujawni kluczowych dokumentów pozwalających Trybunałowi na ustalenie faktów lub nie przedstawi innych zadowalających i przekonywujących wyjaśnień w kwestii zaistniałych zdarzeń, to można będzie wyciągnąć mocne wnioski (patrz Varnava i Inni przeciwko Turcji [WI], nr 16064/90, 16065/90, 16066/90, 16068/90, 16069/90, 16070/90, 16071/90, 16072/90 i 16073/90, ETPC 2009 z dalszymi odniesieniami; Kadirowa i Inni przeciwko Rosji, nr 5432/07, 27 marca 2012 r.; oraz Aslakanowa i Inni).

Ponadto postępowania na podstawie Konwencji nie we wszystkich sprawach są oparte na ścisłym stosowaniu zasady affirmanti incumbit probatio. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału w odniesieniu do artykułów 2 i 3 Konwencji, jeżeli fakty dotyczące sprawy są całkowicie lub w dużej części znane wyłącznie organom władzy, tak jak w przypadku osób zatrzymanych pozostających w areszcie pod ich nadzorem, pojawia się mocne przypuszczenie dotyczące obrażeń powstałych podczas zatrzymania. Ciężar dowodu w takich sprawach spoczywa na organach władzy, które powinny dostarczyć zadowalających i przekonywujących wyjaśnień (patrz El-Masri, Çakıcı przeciwko Turcji [WI], nr 23657/94, ETPC 1999-IV; Salman przeciwko Turcji [WI], nr 21986/93, ETPC 2000-VII; i Imakajewa przeciwko Rosji, nr 7615/02, ETPC 2006‑XIII (wyciągi)).

Przy braku takich wyjaśnień, Trybunał może wyciągnąć wnioski, które mogą być dla pozwanego Rządu niekorzystne (patrz El-Masri, ibid.).

Husayn (Abu Zubaydah) przeciwko Polsce (Skarga nr 7511/13)

Standard: 4354

Nota źródłowa