Demokracja, pluralizm, społeczeństwo obywatelskie, tolerancja - fundamenty ładu konwencyjnego
Europejska Konwencja Praw Człowieka
„Społeczeństwo demokratyczne” cechuje pluralizm, tolerancja i otwartość myślenia. Choć interesy indywidualne muszą czasami być podporządkowane interesom grupowym, demokracja nie oznacza, że poglądy większości muszą zawsze przeważać: musi być zachowana równowaga zapewniająca sprawiedliwe i właściwe traktowanie osób należących do mniejszości i unikająca nadużywania pozycji dominującej (zob. sprawę Leyla Şahin).
Poszanowanie przez Państwo przekonań mniejszościowych ugrupowań religijnych, takich jak ta do której należy skarżący, poprzez zapewnienie im możliwości służenia społeczeństwu zgodnie z ich sumieniem, może zagwarantować spójny i stabilny pluralizm oraz promować harmonię i tolerancję religijną w społeczeństwie, a nie stwarzać niesprawiedliwe warunki lub doprowadzać do dyskryminacji, jak twierdzi Rząd.
Bayatyan przeciwko Armenii (Skarga nr 23459/03)
Standard: 4342
Nie tylko demokracja polityczna jest podstawową cechą europejskiego porządku publicznego, ale Konwencja została zaprojektowana w celu promowania i podtrzymywania idei i wartości społeczeństwa demokratycznego.
Demokracja jest jedynym modelem politycznym przewidzianym w Konwencji i jedynym zgodnym z nią. Na mocy brzmienia 2 ust. art. 11 oraz tak samo art. 8, 9 i 10 Konwencji, jedyna konieczność, mogąca uzasadnić ingerencję w którekolwiek z praw przewidzianych w tych artykułach to ta, której można przypisać pochodzenie od „demokratycznego społeczeństwa” (patrz, na przykład, United Communist Party of Turkey and Others przeciwko Turcji i Refah Partisi (The Welfare Party) and Others przeciwko Turcji, §§ 86-89, cytowane powyżej).
Odwołując się do znamion „demokratycznego społeczeństwa” Trybunał przywiązywał szczególną wagę do pluralizmu, tolerancji i otwartości umysłowej. W tym kontekście Trybunał uznał, że chociaż interesy indywidualne muszą czasami być podporządkowane interesom grup, demokracja nie oznacza po prostu, że opinie większości muszą zawsze zwyciężać: musi być równowaga, która zapewnia sprawiedliwe i właściwe traktowanie mniejszości oraz unikanie jakiegokolwiek nadużywania pozycji dominującej (patrz Young, James and Webster przeciwko Zjednoczonemu Królestwu, z 13 sierpnia 1981, Series A nr 44, str. 25 i Chassagnou and Others przeciwko Francji [GC], nr 25088/95 i 28443/95, ECHR-1999-III, str. 65).
Ponadto mając na względzie, że implementacja zasady pluralizmu jest niemożliwa, jeśli stowarzyszenie nie jest w stanie swobodnie wyrażać swoich idei i opinii, Trybunał uznał także, że poszanowanie opinii i swoboda wypowiedzi w rozumieniu art. 10 Konwencji jest jedną z przesłanek swobody stowarzyszania się (patrz, na przykład, Refah Partisi (The Welfare Party) and Others przeciwko Turcji).
Chociaż w kontekście art. 11 Trybunał często odwoływał się do kluczowej roli odgrywanej przez partie polityczne przy zapewnianiu pluralizmu i demokracji, stowarzyszenia tworzone w innych celach, włączając te dotyczące ochrony kultury, dziedzictwa duchowego, dążące do różnych celów socjoekonomicznych, proklamujące czy nauczające religii, poszukujące tożsamości etnicznej lub przejawiające świadomość mniejszościową są także istotne dla właściwego funkcjonowania demokracji.
Pluralizm jest zbudowany na rzeczywistym uznaniu i poszanowaniu różnorodności i dynamice tradycji kulturalnych, etnicznej oraz kulturalnej tożsamości, przekonań religijnych, artystycznych, literackich i socjo-ekonomicznych idei i koncepcji. Zharmonizowane interakcje osób i grup o różnych tożsamościach są podstawą osiągnięcia spójności społecznej. Jest całkowicie naturalne, że tam gdzie społeczeństwo obywatelskie funkcjonuje w zdrowy sposób, uczestnictwo obywateli w procesie demokratycznym jest w znacznym stopniu osiągnięte poprzez przynależność do stowarzyszeń, w których obywatele mogą wzajemnie integrować się i dążyć kolektywnie do wspólnych celów.
Broniowskie przeciwko Polsce (skarga nr 31443/96)
Standard: 4343