Zmiana stosunku pracy wynikająca z ustawy

Ta część treści stosunku pracy, która wynika wprost z ustawy może być - co do zasady - przez nią automatycznie zmieniona, także na niekorzyść pracownika, czyli wypowiedzenie zmieniające nie jest wymagane (bezpośrednie działanie ustawy). 

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28 kwietnia 2009 r., II PK 277/08 uznał, że zmiana przepisów ustawowych dookreślających treść stosunku pracy powoduje zmianę obowiązków i praw stron niezależnie od ich woli (art. 56 k.c. w związku z art. 300 k.p.), chyba że strony wyłączyły te przepisy (co może dotyczyć skutków wynikających z przepisów względnie obowiązujących) lub przyjęły skutki korzystniejsze od standardów nimi określonych dla strony chronionej przepisami jednostronnie bezwzględnie obowiązującymi (pracownika). 

Powyższy pogląd został powtórzony przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 sierpnia 2015 r., II PK 234/14, w którym stwierdzono, że nowe rozporządzenie w sprawie warunków płacowych (art. 77[3] § 1 k.p.) może ipso iure, czyli bez trybu z art. 42 k.p., spowodować zmianę wynagrodzenia pracownika, nawet gdy strony nie przewidują już wypłaty w wynagrodzeniu za pracę określonego dodatku. Zmiana warunków umowy o pracę jest możliwa z mocy prawa, czyli ze skutkiem zmiany przepisów prawa pracy o większej randze niż zakładowe prawo płacowe i postanowienia indywidualnej umowy o pracę (art. 9 k.p).

Ustawowa zmiana norm czasu pracy pracowników komórek organizacyjnych fizykoterapii nie wymagała dokonania wypowiedzenia zmieniającego. Nowe (wydłużone) normy czasu pracy ukształtowane zostały jednostronnie przez ustawodawcę ustawą o działalności leczniczej. Wobec tego z mocy prawa kształtują treść stosunku pracy łączącego strony w zakresie czasu pracy, w którym pracownik zobowiązany jest pozostać do dyspozycji pracodawcy.

Wyrok SN z dnia 28 kwietnia 2016 r., I PK 127/15

Standard: 61145 (pełna treść orzeczenia)

Wypowiedzenie zmieniające nie jest konieczne, gdy zachodzi zmiana przepisów powszechnych wpływająca korzystnie na wynagrodzenie pracowników w sferze budżetowej. Punktem ciężkości argumentacji Sądów było więc odwołanie się do prawa powszechnego, a w szczególności do wynikającego z § 18 tego rozporządzenia zastrzeżenia, że wynagrodzenia pracowników od 1 czerwca 2008 r., ustalone na podstawie nowych przepisów, nie mogły być niższe od wynagrodzenia przysługującego przed tym dniem. Innymi słowy uprawnione jest stwierdzenie, że to zmiana prawa powszechnego modyfikuje warunki wynagrodzenia pracowników.

W konsekwencji zmiana przez prawodawcę prawa powszechnego co do warunków płacy, w tym przypadku na podstawie rozporządzenia, powoduje zmianę w umowie o pracę z mocy art. 56 k.c. w związku z art. 300 k.p. (zob. wyroki Sądu Najwyższego z 28 kwietnia 2009 r., II PK 277/08 i z 2 września 2003 r., I PK 290/02). zatem nowelizacja rozporządzenia określającego warunki wynagradzania pracowników sfery budżetowej prowadzi do zmiany wysokości wynagrodzenia pracownika z mocy prawa bez konieczności dokonania wypowiedzenia zmieniającego (art. 77[3] § 1 w związku z art. 42 k.p.).

Wyrok SN z dnia 13 sierpnia 2015 r., II PK 234/14

Standard: 61147 (pełna treść orzeczenia)