Zakaz tortur i złego traktowania - obowiązek rzetelnego śledztwa
Zakaz tortur i nieludzkiego lub poniżającego traktowania w orzecznictwie ETPCz
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Trybunał przypomina, że jeśli jednostka przedstawia wiarygodne zarzuty, iż jest ofiarą niewłaściwego traktowania przez funkcjonariuszy Policji lub innych przedstawicieli Państwa, co stanowi naruszenie Artykułu 3 Konwencji, to na podstawie tego przepisu w związku z Artykułem 1 Konwencji, w myśl którego Państwa „zapewniają każdemu człowiekowi podlegającemu ich jurysdykcji, prawa i wolności określone w (...) Konwencji” na Państwie ciąży obowiązek przeprowadzenia skutecznego śledztwa w sprawie. Takie śledztwo powinno dawać możliwość wskazania i ukarania osób odpowiedzialnych za czyn (zob. Labita p. Włochom). Śledztwo w sprawie o niewłaściwe traktowanie musi być dokładne. Oznacza to, że władze krajowe muszą dołożyć należytej staranności przy wyjaśnianiu okoliczności sprawy i nie wyciągać pochopnych lub niepopartych dowodami wniosków, w oparciu o które zapada decyzja o umorzeniu postępowania lub inne decyzje w sprawie (zob. Assenov i inni).
W sprawie Labita Trybunał stwierdził naruszenie Artykułu 3 z uwagi na fakt, iż władze nie przeprowadziły śledztwa w sprawie szeregu aktów przemocy, poniżenia i innych form tortur, jakich się rzekomo dopuszczono wobec skarżącego. Należy jednak odnotować, że w owej sprawie Trybunał doszedł do swoich wniosków w związku wyraźną bezczynnością władz w sprawie śledztwa odnośnie skarg skarżącego.
Staszewska przeciwko Polsce (Skarga nr 10049/04)
Standard: 4685
Trybunał przypomina, że jeśli osoba indywidualna przedstawia wiarygodne zarzuty, iż jest ofiarą złego traktowania przez funkcjonariuszy Policji lub innych przedstawiciela Państwa, co stanowi naruszenie artykułu 3 Konwencji, na Państwie ciąży obowiązek przeprowadzenia skutecznego postępowania w sprawie. Obowiązek taki wynika z przepisów artykułu 3 Konwencji w związku z artykułem 1 Konwencji, w myśl którego Państwa „zapewniają każdemu człowiekowi podlegającemu ich jurysdykcji, prawa i wolności określone w (...) Konwencji”. Tak jak przy postępowaniu w związku z artykułem 2 Konwencji, postępowanie/śledztwo powinno doprowadzić do wskazania i ukarania odpowiedzialnych za czyn. W przeciwnym razie zakaz tortur, nieludzkiego i poniżającego traktowania i karania byłby, pomimo jego fundamentalnego znaczenia, nieskuteczny w praktyce, co mogłoby powodować w niektórych przypadkach pogwałcenie praw osób pozostających pod kontrolą władz krajowych. Nadużywanie praw przez przedstawicieli państwowych mogłoby się spotkać z bezkarnością (zob. Labita p. Włochom [GC], nr 26772/95, ECHR 2000-IV).
Postępowanie w sprawie o złe traktowanie musi być rzetelne. Oznacza to, że władze krajowe muszą dołożyć należytej staranności przy wyjaśnianiu okoliczności sprawy i nie wyciągać pochopnych lub niepopartych dowodami wniosków, w oparciu o które podejmowana jest decyzja o umorzeniu dochodzenia w sprawie. (zob. Assenov and Others v. Bulgaria, wyrok z dnia 28 października 1998 r., Raporty ws. Wyroków i postanowień 1998 – VIII. Władze krajowe muszą podająć wszelkie działania w celu prawidłowego zabezpieczenia dowodów dotyczących zdarzenia, w tym zeznań świadków naocznych opinii biegłych. (zob. Tanrikulu przeciwko Turcji [GC], nr 23763/94, ECHR 1999 –IV i nast. Oraz Gül przeciwko Turcji, skarga nr 22676/93, wyrok z dnia 14 grudnia 2000 r.) Każde zaniechanie mogące doprowadzić do niemożności ustalenia przyczyn pogorszenia stanu zdrowia lub wskazania osób odpowiedzialnych prowadzi do naruszenia standardów.
Trybunał uznał za szczególnie niezadowalające, że prokurator był gotowy zakończyć postępowanie w sprawie stwierdzeniem, że funkcjonariusze Policji nie przekroczyli swoich obowiązków, co więcej uznał, że skarżący został uderzony przez funkcjonariusza Policji gumową pałką policyjnej tylko w ramię, w sytuacji gdy skarżący miał rany twarzy. Trybunał uznaje, że prokurator nie poczynił żadnych kroków, aby wyjaśnić jak skarżący doznał urazów twarzy, w szczególności ubytków zębów, jeśli nie było to efektem uderzenia gumową pałką policyjną.
Nie uwzględniono okoliczności, że prawo krajowe zakazuje używania gumowej pałki policyjnej przeciwko osobom prezentującym bierny opór i że w żadnym wypadku nie można uderzać gumową pałką policyjną w głowę.
Po drugie Trybunał zauważa, że prokurator nie uznał za konieczne ustalenia, w jaki sposób zachowanie skarżącego mogło wpłynąć na użycie siły przez Policję. Trybunał zauważa, że w dalszym postępowaniu przeciwko skarżącemu krajowy sąd uznał, że nie był on gwałtowny i nie należał do grupy chuliganów demolujących pociąg.
Prokurator bezwarunkowo zaakceptował zeznania funkcjonariuszy Policji bez wzięcia pod uwagę, że funkcjonariusze Policji mieli oczywisty interes w umorzeniu śledztwa i minimalizowaniu ich odpowiedzialności. (zob. Dzwonkowski).
Trybunał jest zaskoczony faktem, że kiedy sprawa trafiła do Sądu w postępowaniu karnym toczonym przeciwko skarżącemu, ustalenia były całkowicie odmienne. Sąd krajowy był w stanie uznać, że skarżący nie był pod wpływem alkoholu, wracał z pracy do domu, zachowywał się spokojnie i został ofiarą złego traktowania przez funkcjonariuszy Policji. Ponadto Sąd uznał, że zeznania funkcjonariuszy Policji, w oparciu o które prokurator postanowił umorzyć postępowanie w sprawie, były mało wiarygodne.
Trybunał uznał, że ustalenia sądu krajowego wskazują na to, że postępowanie w sprawie zarzutu skarżącego było nierzetelne. Powinno zostać odnotowane, że po uniewinnieniu skarżącego w maju 2007 r. nie rozważano ponownego wszczęcia czy wznowienia dochodzenia w sprawie zarzutu pobicia przez funkcjonariuszy Policji.
Ostatecznie Trybunał nie może poprzeć opinii prokuratora wyrażonej przy okazji umorzenia postępowania, że skarżącemu przysługuje prawo dochodzenia odszkodowania przed sądem cywilnym. Zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą Trybunału, jeśli jednostka wiarygodnie przedstawia, że doznała z rąk przedstawiciela władz krajowych złego traktowania, co stanowi naruszenie artykułu 3 Konwencji, obowiązkiem państwa jest zapewnienie „efektywnego, oficjalnego postępowania” prowadzącego do ustalenia faktów oraz wskazania i ukarania osoby odpowiedzialnej. To zobowiązanie nie może zostać wypełnione jedynie poprzez wypłacenie odszkodowania (zob Kaya p. Turcji, 19 luty 1998, Raporty 1998-I i Assenov i inni p. Bułgarii, wyżej cytowany). Badając zarzuty skarżącego odnośnie obrażeń doniesionych z rąk Policji,
Prokurator powinien okazać wyjątkową staranność, a możliwość dochodzenia odszkodowania przed sądem cywilnym nie zwalnia go z obowiązku przeprowadzenia rzetelnego i efektywnego dochodzenia.
Mrozowski przeciwko Polsce (Skarga nr 9258/04)
Standard: 4686