Zakaz tortur i złego traktowania - publiczny spektakl podczas zatrzymania

Trybunał zauważa, że w przedmiotowej sprawie skarżący nie wnosił zastrzeżeń dotyczących jedynie zakucia go w kajdanki. Skarżył się on również na cały szereg innych środków użytych przez władze w trakcie jego zatrzymania, takich jak wystawienie go na widok publiczny przez długo okres czasu, filmowanie przebiegu jego zatrzymania, a także wykorzystanie tych nagrań w celu wywołania gorączki medialnej w sprawie. Ponadto, w celu zatrzymania skarżącego władze wysłały kilkunastu zamaskowanych i uzbrojonymi funkcjonariuszy, chociaż wydaje się, że w zakresie bezpieczeństwa nie przedstawiał on jakiegoś szczególnego ryzyka. Trybunał uznaje, że zastosowanie wszystkich tych środków razem może wykraczać poza normalny zakres upokorzenia cechujący każde aresztowanie i zatrzymanie, i umiejscawia tę sytuacje w obrębie poniżającego traktowania, zabronionego na podstawie Artykułu 3 Konwencji. Przy czym w sytuacji jeżeli okoliczności sprawy, takie jak sposób zatrzymania osoby oraz działania władz mające na celu szerokie upublicznienie sprawy dają uzasadnione podstawy do przyjęcia, że działania władz były motywowane powodami o charakterze politycznym – Trybunał poddaje takie sytuacje szczególnie wnikliwemu badaniu.

Jednakże Trybunał nie może badać skargi na podstawie Artykułu 3, ponieważ skarżący nie wykorzystał żadnych środków dostępnych na podstawie prawa wewnętrznego. Trybunał odwołuje się do swojego klasycznego i wyczerpującego stanowiska określonego w wyroku w sprawie Akdivar (patrz Akdivar i Inni przeciwko Turcji, 16 września 1996, Raporty 1996-IV), dotyczącego zastosowania zasady wykorzystania środków na podstawie prawa wewnętrznego, co stanowi wymóg na podstawie Artykułu 35 ust. 1 Konwencji.

Skarżący nie skarżył się na użycie siły fizycznej, lecz kwestionował zastosowanie przez władze w trakcie jego zatrzymania szeregu środków, które – zdaniem skarżącego – miały na celu upokorzenie go. Środki te mogły wpłynąć na stan jego psychiki. Mając na uwadze szczególny charakter skargi na podstawie Artykułu 3, Trybunał uznaje, że najbardziej właściwym środkiem do wykorzystania w konkretnych okolicznościach przedmiotowej sprawy było wniesienie pozwu cywilnego o zadośćuczynienie z tytułu naruszenia dóbr osobistych skarżącego na podstawie Artykułów 23 oraz 24, stosowanych w związku z Artykułem 448, Kodeksu Cywilnego. Artykuł 23 zawiera otwartą listę dóbr osobistych, obejmujących między innymi zdrowie, wolność oraz cześć, które rozwijane są dalej w orzecznictwie krajowym, obejmując również inne dobra, takie również jak godność osoby (patrz Norbert Sikorski przeciwko Polsce, nr 17599/05, 22 października 2009). Trybunał zgadza się z Rządem, że skarżący powinien był wnieść pozew cywilny podnosząc w nim, że został narażony na poniżające traktowanie z naruszeniem jego dóbr osobistych, żądając od Państwa zadośćuczynienia z tego tytułu.

Skarżący miał również możliwość wystąpienia o ściganie funkcjonariuszy CBA, podnosząc zarzut, że w trakcie zatrzymania go przekroczyli oni swoje uprawnienia (Artykuł 231 KK), oraz że znęcali się nad nim psychicznie (Artykuł 247 KK). Ponadto, na podstawie Artykułu 246 KPK, skarżący mógł wnieść zażalenie na swoje zatrzymanie, co mogło rzucić więcej światła na szczegółowe okoliczności, w jakich zatrzymanie zostało zrealizowane. Wykorzystanie tego środka o charakterze pomocniczym umożliwiłoby sądom krajowym dokonanie oceny nie tylko zgodności zatrzymania z prawem, ale także jego prawidłowości.

Konkludując, Trybunał stwierdza, że skarżący – nie wykorzystując żadnego z wyżej wymienionych środków na podstawie prawa krajowego, w szczególności zaś pozwu cywilnego z tytułu naruszenia jego dóbr osobistych – nie wyczerpał środków przewidzianych w polskim prawie, i dlatego też zastrzeżenie Rządu ma mocne uzasadnienie.

Wynika stąd, że skarga na podstawie Artykułu 3 musi zostać oddalona na podstawie Artykułu 35 ust. 1 oraz 4 Konwencji z powodu niewyczerpania środków na podstawie prawa wewnętrznego.

Garlicki przeciwko Polsce (Skarga nr 36921/07)

Standard: 4683

Nota źródłowa