Umowa o pracę na czas wykonywania określonej pracy z członkiem zarządu spółki kapitałowej; umowa na czas pełnienia funkcji prezesa (art. 25[1] § 4 pkt 3 k.p.)

Poczynając od dnia 22 lutego 2016 r. nie jest możliwe zawarcie z członkiem zarządu spółdzielni (odpowiednio także spółki kapitałowej) umowy o pracę na czas określony, równy okresowi pełnienia funkcji członka zarządu, bez równoczesnego oznaczenia skonkretyzowanego i obiektywnie istniejącego terminu, po upływie którego umowa ta ulegnie rozwiązaniu zgodnie z art. 30 § 1 pkt 4 k.p.

Poczynając od dnia 22 lutego 2016 r. w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r., poz. 1220) wyeliminowano z art. 25 § 1 k.p. umowę o pracę na czas wykonywania określonej pracy, pozostawiając tylko umowy na okres próbny, na czas nieokreślony albo na czas określony (art. 1 pkt 1 ustawy zmieniającej) oraz w art. 30 § 1 uchylono pkt 5 (art. 1 pkt 3 tej ustawy), który stanowił, że umowa o pracę rozwiązuje się z dniem ukończenia pracy, dla której wykonania była zawarta. Opisane zmiany ustawowe oznaczają więc, że od dnia 22 lutego 2016 r. nie jest już możliwe zawieranie z członkami zarządu zarówno spółek kapitałowych, jak i spółdzielni umów o pracę na czas wykonywania określonej pracy, lecz – w zależności od woli stron lub na przykład regulacji statutowych obowiązujących w danym podmiocie – umów o pracę na czas określony (w tym przykładowo przez okres trwania kadencji oznaczony w przepisach statutu albo określony datami oznaczającymi początek i koniec trwania umowy) lub nieokreślony.

Wyrok SN z dnia 14 grudnia 2023 r., I PSKP 34/22

Standard: 79673 (pełna treść orzeczenia)

Umowa o pracę zawarta na czas pełnienia funkcji prezesa zarządu spółki handlowej jest umową o pracę na czas wykonywania określonej pracy (por. wyroki SN: z dnia 25 stycznia 2007 r., I PK 213/06; z dnia 20 marca 2009 r., I PK 182/08; z dnia 29 marca 2011 r., I UK 316/10; z dnia 10 lutego 2012 r., II PK 145/11; z dnia 23 marca 2012 r., II PK 169/11; z dnia 12 lipca 2012 r., II PK 308/11 oraz z dnia 11 grudnia 2018 r., II PK 249/17, a także uz. uchwały (7) SN z dnia 16 maja 2012 r., III PZP 3/12).

Powyższe stanowisko jest oparte na w pełni aprobowanym przez Sąd Najwyższy w obecnym składzie założeniu, zgodnie z którym umowa o pracę na czas wykonania określonej pracy - w odróżnieniu od umów na czas określony, w których wskazuje się dzień rozwiązania stosunku pracy (na tydzień, miesiąc, na czas trwania sezonu, np. artystycznego lub okres kadencji) - są zawierane na okresy, które kończą się z chwilą wykonania przewidzianych w tych umowach prac (robót). Nie ma więc przeszkód prawnych dla związania czasu trwania umowy o pracę z pełnieniem funkcji w zarządzie.

Kodeksowego pojęcia „czas wykonania określonej pracy” nie należy bowiem pojmować w sensie wynikowym (jak przy umowie o dzieło), lecz czynnościowym. Swoistość tej umowy wyraża się, między innymi, w bardziej liberalnym (mniej dokładnym i przewidywalnym co do konkretnej daty jej rozwiązania) określeniu terminu jej trwania niż jest to w przypadku umowy o pracę zawieranej na czas określony.

W przypadku członka zarządu spółki prawa handlowego oznacza to tyle, że umowa o pracę zawarta na czas wykonania pracy związanej z pełnieniem określonej funkcji w zarządzie ulega rozwiązaniu wskutek jego odwołania z pełnionej funkcji lub złożenia rezygnacji. Skoro zaś taka umowa o pracę rozwiązuje się z dniem wykonania pracy, dla wykonania której została zawarta, to nie ma możliwości przedłużenia okresu, przez który wiąże ona strony, na czas wykonania innej pracy.

Jeżeli strony zawarły umowę o pracę na czas wykonywania określonej pracy, ustanie członkostwa w zarządzie pociąga za sobą rozwiązanie stosunku pracy bez potrzeby składania przez spółkę jakiegokolwiek oświadczenia woli w tym przedmiocie.

Wyrok SN z dnia 24 września 2020 r., III PK 60/19

Standard: 60455 (pełna treść orzeczenia)

Z dniem 22 lutego 2016 r. (na podstawie art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 25 czerwca 2015 r. ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. poz. 1220) zmieniono art. 25 § 1 k.p. i art. 25[1] k.p. Przed tą datą w polskim prawie pracy rozróżniano umowę o pracę na czas nieokreślony, na czas określony oraz na czas wykonywania określonej pracy. W wyniku nowelizacji ostatnia z wymienionych umów została wyeliminowana z porządku prawnego. Znaczy to tyle, że od tej pory zmienna, jaką jest „czas wykonywania określonej pracy” straciła na znaczeniu. 

Zmiany nastąpiły również w art. 25[1] k.p. Ustawodawca uzupełnił katalog wyłączeń. W art. 25[1] § 4 k.p. zastrzeżono, że nie ziści się skutek z § 1 przepisu, jeśli umowa o pracę na czas określony została nawiązana „w celu wykonywania pracy przez okres kadencji” (przed 22 lutego 2016 r. lista wyłączeń umiejscowiona była w § 3). W rezultacie, w aktualnym stanie prawnym, cel towarzyszący umowie o pracę, a sprowadzający się do wykonywania pracy przez okres kadencji, nie wpływa na kwalifikowanie zatrudnienia jako umowy na czas określony. Wyłącznie z mocy przepisu szczególnego (art. 25[1] § 4 k.p.) umowy zawarte w tym celu nie prowadzą do konwersji opisanej w art. 25[1] § 3 k.p. Konkluzja ta jest jednak jednoznaczna dopiero od dnia 22 lutego 2016 r. Przed tą datą w obrocie prawnym występowała także umowa na czas wykonywania określonej pracy. W rezultacie, umowa „zabarwiona” celem w postaci pełnienia kadencji w organach spółki kapitałowej mogła być kwalifikowana również jako ten rodzaj umowy.

Przy umowach na czas określony czynnik związany z „wykonywaniem”, nie jakiejkolwiek, ale „określonej pracy”, nie jest wiodący, znaczenie ma tylko oznaczenie czasu trwania umowy. Natomiast przy umowach na czas wykonywania określonej pracy termin zakończenia zobowiązania schodzi na dalszy plan. Oznacza to, że w pewnych wypadkach wola stypulacyjna stron ma decydujące znaczenie. Zjawisko to jest widoczne przy wykonywaniu pracy przez członków zarządu spółek kapitałowych. Można ich zatrudnić na „okres pełnienia funkcji” albo „do oznaczonej daty”. W pierwszym wypadku, zastosowanie znajdzie umowa o prace na czas wykonywania określonej pracy, w drugim, umowa o prace na czas określony. Wybór w tym zakresie należy do stron, o ile nie sprzeciwia się on obranemu wzorcowi normatywnemu.

Wyrok SN z dnia 11 grudnia 2018 r., II PK 249/17

Standard: 60500 (pełna treść orzeczenia)