Wartość przedmiotu zaskarżenia w przedmiocie odsetek (roszczenia głównego i ubocznego)

Ustalenie zaległych składek i domaganie się od nich odsetek nie wpływa na wartość przedmiotu zaskarżenia, bowiem zgodnie z art. 20 k.p.c. do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się odsetek, pożytków i kosztów żądanych obok roszczenia głównego. Stąd zasadnie Sąd odwoławczy powołał pogląd wyrażony w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 28 czerwca 1999 r., III CZP 12/99, który wyjaśnia mechanizm obliczający wartość przedmiotu zaskarżenia. Klarowne jest, że dopiero żądanie odsetek od innej sumy niż należność główna stanowi samodzielne roszczenie i wartość tych odsetek może być dopiero doliczona do należności główne.

Od nieopłaconych w terminie składek należne są od płatnika składek odsetki za zwłokę, na zasadach i w wysokości określonych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (jednolity tekst: Dz.U. z 2019 r., poz. 900). Przeto organ rentowy może dochodzić od płatnika składek należności z tego tytułu wraz z odsetkami. Ten model nie stanowi zaś lex specialis do art. 20 k.p.c.

Ustawa systemowa adresowana jest do uczestników stosunków z zakresu prawa ubezpieczeń społecznych. Jeżeli ich interesy są przeciwne, dochodzi do sporów między tymi stronami i uruchomione zostaje postępowania odwoławcze od decyzji organu rentowego, to z chwilą wszczęcia postępowania sądowego wyłączną domeną regulującą tryb działania są przepisy k.p.c. To one wyznaczają – z punktu widzenia dopuszczalności skargi kasacyjnej – reguły obliczania wartości przedmiotu zaskarżenia

Postanowienie SN z dnia 12 marca 2020 r., II UZ 4/20

Standard: 59908 (pełna treść orzeczenia)

W razie zgłoszenia żądania o zasądzenie świadczenia głównego i ubocznego stan objęty hipotezą art. 20 k.p.c. istnieje do chwili prawomocności wyroku rozstrzygającego o świadczeniu głównym lub postanowienia kończącego postępowanie w tej części.

Z chwilą gdy przedmiotem procesu pozostanie już tylko roszczenie uboczne, nie ma podstaw do pomijania odsetek przy ustalaniu wartości przedmiotu zaskarżenia.

Jeżeli przedmiotem zaskarżenia jest wyłącznie orzeczenie rozstrzygające o nie skapitalizowanych odsetkach, dochodzonych obok roszczenia głównego, kasacja jest dopuszczalna, gdy wartość przedmiotu zaskarżenia osiąga progi kwotowe

Odmienny wniosek byłby sprzeczny z wyraźnym brzmieniem przepisu. Brak możliwości dojścia do innej konkluzji w drodze wykładni wchodzących w grę przepisów, skoro art. 20 k.p.c. stanowi wyjątek od ogólnej reguły nakazującej podawanie w każdym piśmie wartości przedmiotu sprawy lub oznaczenia kwoty pieniężnej, jeżeli od tej wartości zależy wysokość opłaty (art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 13 czerwca 1967 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, Dz. U. Nr 24, poz. 110). Dlatego podlega wykładni ścisłej.

Zmiana w zakresie stanu sprawy w toku wiąże się ściśle z dopuszczalnością zaskarżenia kasacją części orzeczenia dotyczącego odsetek. Z jednej strony zakres zaskarżenia decyduje bowiem o prawomocności wyroku w pozostałej części i wzajemnie, prawomocność tej części uwalnia pozostałą od skutków fikcji prawnej bezwartościowości żądania ubocznego. W tym miejscu należy zwrócić uwagę na wstępną przesłankę określaną jako "kasacyjność sprawy" rozpatrywaną w aspekcie rationis valoris.

Znaczenie wartości przedmiotu zaskarżenia, kasacją ograniczoną wyłącznie do odsetek traktowanych dotychczas jako należności uboczne, powinno nastąpić według zasad ogólnych.

Ze względu na unormowanie wynikające z art. 316 k.p.c. oraz art. 383 k.p.c. odsetki należne według twierdzeń powoda lub zasądzone w sposób typowy, tj. przez określenie podstawy kapitałowej, stopy i okresu, powinny być policzone i określone kwotowo, natomiast wartość odsetek przyrastających po wydaniu zaskarżonego wyroku, mających według utrwalonego stanowiska orzecznictwa charakter świadczeń okresowych, powinna być określona zgodnie z art. 22 k.p.c.

W razie wniesienia kasacji tylko w części dotyczącej odsetek i uprawomocnienia się orzeczenia w pozostałej części, brak podstaw do przyjmowania nadal wartości przedmiotu sporu ustalonego uprzednio dla roszczenia głównego, która wobec zakończenia sporu utraciła znaczenie.

Przeprowadzony wywód nie dotyczy wypadku wniesienia kasacji przez obydwie strony, przy czym jedna z nich zaskarża orzeczenie w części dotyczącej świadczenia głównego, a druga nie skapitalizowanych odsetek

Uchwała SN z dnia 28 czerwca 1999 r., III CZP 12/99

Standard: 59900 (pełna treść orzeczenia)