Niemożność przywrócenia do pracy ze względu na limit etatów, albo inne ograniczenia budżetowe

Limit etatów, albo inne ograniczenia budżetowe nie powodują niecelowości przywrócenia pracownika do pracy w myśl art. 45 § 2 k.p. (zob. wyrok SN z dnia 21 lutego 2017 r., II PK 381/15)

Wyrok SN z dnia 24 września 2020 r., III PK 3/19

Standard: 59677 (pełna treść orzeczenia)

Limit etatów, o którym mowa w art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (jednolity tekst: Dz.U. z 2017 r., poz. 1889 ze zm.), albo inne ograniczenia budżetowe nie powodują niecelowości przywrócenia pracownika do pracy (art. 45 § 2 k.p.).

W wyroku z dnia 14 maja 1999 r., I PKN 57/99 Sąd Najwyższy uznał, że likwidacja stanowisk pracy i brak środków finansowych na utrzymanie dotychczasowego zatrudnienia przemawiają za uznaniem niecelowości przywrócenia do pracy. W sprawie tej redukcja dotyczyła pojedynczych, nie zajmowanych przez innych pracowników stanowisk. W rezultacie „celowość” przywrócenia do pracy nie musiała być odnoszona do zatrudnionych w identycznych warunkach pracy. W takim wypadku racjonalność kontynowania umowy o pracę może być oceniana z pozycji braku środków finansowych pracodawcy.

Inaczej jest jednak, gdy pracodawca dokonuje nieprawidłowego albo dowolnego wyboru spośród kilku równorzędnych pracowników. W takim wypadku jest jasne, że kwestie fiskalne nie mogą wyprzedzić interesu pracownika. Ostatecznie chodzi o zachowanie właściwego parytetu.

Z jednej strony, pracodawca ma pełną swobodę w kształtowaniu struktury i ilości zatrudnienia (w ten obszar sąd nie może ingerować), z drugiej zaś, przy typowaniu do zwolnienia określonego pracownika spośród większej grupy zatrudnionych (tożsamej pod względem rodzaju pracy) zobowiązany jest postępować racjonalnie i transparentnie, a nie dowolnie. Naruszenie tego wskazania skutkuje przywróceniem pracownika do pracy, a wytworzona przez zatrudniającego niezgodna z prawem sytuacja, nie może uzasadniać przesłanek z art. 45 § 2 k.p. Orzeczenie sądu przywraca tym samym stan wyjściowy, tak aby wymóg racjonalnego doboru pracowników, w obliczu likwidacji części stanowisk pracy, został urzeczywistniony.

Pozwany wypowiadając umowę o pracę powinien liczyć się z możliwością przywrócenia pracownika do pracy. Nie jest nośny argument, zgodnie z którym pozwany podlega „etatyzacji”, a środki na wynagrodzenia czerpie z budżetu państwa. Właściwość ta nie jest zmienną przy ferowaniu wyroków sądowych. W przeciwnym razie należałoby przyjąć, że pracodawcy „budżetowi” w świetle art. 45 § 2 k.p. są uprzywilejowani, co jest przecież niedorzeczne, a w każdym razie nie znajduje odzwierciedlenia w obowiązujących przepisach. Przepis art. 7 ust 1 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (jednolity tekst: Dz.U. z 2016 r., poz. 1345) nie wchodzi w relację z art. 45 § 2 k.p. Został on skierowany do pracodawcy, który ma obowiązek tak prowadzić politykę kadrową aby pokrywała się ona z limitem urzędników z uwzględnieniem środków na wynagrodzenia określonych ustawą budżetową. Reżim ten nie może jednak obciążać pracownika, który został zwolniony z pracy niezgodnie z przepisami i realizuje swoje prawo do przywrócenia do pracy.

Wyrok SN z dnia 21 lutego 2017 r., II PK 381/15

Standard: 59679 (pełna treść orzeczenia)

Likwidacja stanowisk pracy i brak środków finansowych na utrzymanie dotychczasowego zatrudnienia przemawiają za uznaniem niecelowości przywrócenia do pracy (art. 45 § 2 KP).

Wyrok SN z dnia 14 maja 1999 r., I PKN 57/99

Standard: 59678 (pełna treść orzeczenia)